Uit de artikelen 49 en 53, 15° WIB ‘92 vloeit voort dat niet als beroepskosten worden aangemerkt, verliezen van vennootschappen ten laste genomen door natuurlijke personen, tenzij het gaat om bestuurders en werkende vennoten die deze tenlasteneming verwezenlijken door de onherroepelijke en onvoorwaardelijke betaling van een som met het oog op het behoud van beroepsinkomsten welke die leiders en vennoten periodiek uit de vennootschap verkrijgen en de aldus betaalde som bovendien door de vennootschap volledig wordt gebruikt voor de aanzuivering van haar verliezen.
Drie voorwaarden moeten dus cumulatief vervuld zijn:
- de tenlasteneming geschiedt door een onherroepelijke en onvoorwaardelijke betaling van een geldsom;
- de betaling is gericht op het behoud van beroepsinkomsten die de bestuurder/werkend vennoot periodiek uit de vennootschap verkrijgt;
- de vennootschap moet de gestorte geldsom volledig aanwenden om haar beroepsverliezen te verminderen.
De fiscus controleert de toepassing van dit artikel echter met argusogen. Vooral de tweede voorwaarde geeft daarbij vaak aanleiding tot discussie.
Opdat de tenlasteneming van beroepsverliezen een aftrekbare beroepskost uitmaakt, dient deze te gebeuren met een bijzonder doel voor ogen. Met name dienen de bestuurders/werkende vennoten met hun betaling het behoud na te streven van beroepsinkomsten die zij periodiek uit de vennootschap verkrijgen.
De fiscale administratie verwacht dat een bedrijfsleider van een “zieke” vennootschap zichzelf (altijd) een inkomen uitkeert, wil men ooit gebruik kunnen maken van de wettelijke mogelijkheid om verliezen van de vennootschap ten laste te nemen. Volgens het administratieve standpunt impliceert de term “behouden” immers dat de belastingplichtige reeds beroepsinkomsten uit de vennootschap waarin hij bedrijfsleider is moet hebben behaald.
Bovendien voegt de fiscale administratie daarnaast nog een voorwaarde toe aan de wet en eist zij evenredigheid tussen de hoegrootheid van de ten laste genomen verliezen en die van de periodieke beroepsinkomsten behaald uit de vennootschap.
Dergelijke voorwaarde komt ons voor als volkomen onwettig aangezien het eventuele bestaan van een disproportioneel karakter tussen ten laste genomen verliezen en gerealiseerde beroepsinkomsten niet weg neemt dat de werkende vennoot/bestuurder de bedoeling had om, dankzij zijn tussenkomst, de vennootschap gaande te houden en zijn eigen beroepsinkomsten – tot op heden en ook voor de toekomst – veilig te stellen. De voorwaarde van proportionaliteit is niet terug te vinden is in de wet en is dus in beginsel onwettig.
In de rechtspraak vinden we ook terug dat wanneer een vennootschap verliezen boekt, het normaal voorkomt dat de periodieke inkomsten van de werkende vennoot op dat ogenblik lager liggen. Het is bedrijfseconomisch noodzakelijk dat een vennoot in het verlies van de vennootschap tussenkomt en zich tevreden stelt met een gering periodiek inkomen, dit alles om het faillissement en de ontbinding van de vennootschap te voorkomen en in de overtuiging dat de vennootschap in de nabije toekomst winsten zou maken met het gevolg dat hij hogere periodieke vergoedingen zou ontvangen.
Bepaalde hoven en rechtbanken hebben zich al in die zin uitgesproken dat er sprake is van een behoud van inkomsten wanneer de belastingplichtige gehandeld heeft met de intentie het voortbestaan van de vennootschap te waarborgen, waardoor het mogelijk bleef uit de vennootschap bedrijfsinkomsten te putten. Wat telt is de feitelijke bedoeling van de werkende vennoot-zaakvoerder.
Er anders over oordelen zou het artikel 53, 15° WIB 92 immers bedrijfseconomisch absurd en juridisch volkomen onwerkbaar maken.
Doch blijft de administratie bij haar standpunt en volgen diverse hoven en rechtbanken haar daar in, waarbij zij zeer streng zijn bij de toepassing van dit artikel. Wilt u dus op deze manier uw vennootschap opnieuw kapitaalkrachtiger maken dan is het absoluut noodzakelijk zich hiervan bewust te zijn en te zorgen voor de correcte toepassing van de (wettelijke) voorwaarden.