Deze studie is bedoeld om de belangrijkste veranderingen in de verf te zetten die ingezet worden door het voorstel houdende de hervorming van het erfrecht dat op 25 januari jongstleden in het parlement werd neergelegd. Het eerste luik van deze studie handelde over de wijziging van de regels met betrekking tot het voorbehouden erfdeel. Het tweede luik zal enerzijds handelen over de wijzigingen die werden aangebracht aan de regels betreffende de inbreng van giften en, anderzijds, over de mogelijkheid om in de toekomst echte overeenkomsten over toekomstige erfenissen af te sluiten.

1. Wijziging van de regels betreffende de inbreng van giften

1.1 Wanneer de overledene aan één van zijn toekomstige erfgenamen een gift heeft gedaan, vermoedt de wet dat deze gift een voorschot is op het erfdeel dat hem zal toekomen in het kader van de verdeling van de nalatenschap. De begiftigde erfgenaam is er dus toe gehouden om « zijn mede-erfgenamen te informeren over wat hij allemaal rechtstreeks of onrechtstreeks van de overledene heeft gekregen via een schenking onder levenden ». Dit vermoeden is echter weerlegbaar, zodat de erflater op een geldige manier een gift bij vooruitmaking (met vrijstelling van inbreng) kan toekennen aan één van zijn erfgenamen.

1.2 Het voorstel van wettelijke hervorming voert drie essentiële wijzigingen door met betrekking tot de regels in verband met de inbreng van giften:

• het weerlegbaar vermoeden van inbreng zal voortaan enkel nog van toepassing zijn op giften die werden toegekend aan erfgenamen in rechte nederdalende lijn ;
• als het gaat om giften die toegekend worden aan alle andere erfgenamen, voert het wetsvoorstel een wettelijk weerlegbaar vermoeden van vrijstelling van inbreng in ;
• als het gaat om giften die toegekend worden aan de langstlevende echtgeno(o)t(e) en de wettelijke samenwonende partner, dan zullen deze niet vatbaar zijn voor inbreng.

1.3 Vandaag laat het Burgerlijk Wetboek toe dat een schenking die eerst vatbaar was voor inbreng wordt omgevormd in een schenking die vrijgesteld wordt van inbreng (schenking bij vooruitmaking, buiten het erfdeel). De nieuwe bepaling behoudt deze mogelijkheid, maar voegt eraan toe dat het omgekeerde voortaan ook mogelijk zal zijn. Het wetsvoorstel zegt echter dat de wijziging van het kenmerk of een schenking al dan niet vatbaar is voor inbreng in de twee hypotheses de goedkeuring van de schenker en begiftigde veronderstelt.

1.4 Naar het voorbeeld van de voorgenomen wijzigingen inzake inkorting, suggereert het wetsinitiatief dat de inbreng van giften nu voor alle giften « in waarde » gebeurt en dat de waardebepaling gebeurt op basis van de waarde van de geschonken goederen op de dag van de schenking (mits indexering).

2. Versoepeling van het verbod op overeenkomsten over toekomstige nalatenschappen

Onder toepassing van de huidige wetgeving is het verbod op overeenkomsten over toekomstige nalatenschappen de regel. In afwijking van dit principe voorziet de huidige wet de rechtsgeldigheid van bepaalde « specifieke » erfovereenkomsten.

De voorgenomen hervorming voorziet voortaan de mogelijkheid voor de erflater om bij leven een « globale » erfovereenkomst af te sluiten met zijn erfgenamen. De mogelijkheid om dergelijke overeenkomst af te sluiten, zal echter wel beperkt zijn tot enkel « de vermoedelijke erfgenamen in rechte nederdalende lijn ». Bijgevolg zullen enkel de kinderen van de erflater partij kunnen zijn aan de overeenkomst, waarbij de voorgestelde tekst expliciet de bloedverwanten in opgaande lijn en de bloedverwanten in zijlijn uitsluit.

Deze overeenkomst kan ofwel individueel worden afgesloten, door de vader of de moeder met al hun erfgenamen, ofwel gezamenlijk, door de vader en de moeder met al hun respectievelijke erfgenamen (in die veronderstelling zal de overeenkomst de gemeenschappelijke en niet-gemeenschappelijke erfgenamen samenbrengen). Opdat deze overeenkomst geldig zou zijn, zegt het wetsvoorstel dat deze door alle vermoedelijke erfgenamen in rechte nederdalende lijn moet ondertekend worden en dat deze het bestaan van een (subjectief) evenwicht tussen de erfgenamen moet eerbiedigen.

Ten slotte moeten we er nog op wijzen dat de instemming met de overeenkomst de definitieve verzaking aan zowel de vordering tot inkorting als de verzaking aan de inbreng van giften bedoeld in de overeenkomst tot gevolg heeft.

Deze overeenkomst is dus een echte overeenkomst over een toekomstige nalatenschap die de erflater toelaat om, bij leven en met volledige transparantie, zijn vermogen onder zijn kinderen te verdelen met de volledige zekerheid dat de verdeling van zijn nalatenschap conform de overeenkomst zal gebeuren aangezien het steunt op een juridisch bindende overeenkomst.