Op 10 november 2011 heeft de rechtbank van eerste aanleg van Luik een interessant vonnis geveld over de toepassing van artikel 49 van het Wetboek van Inkomstenbelastingen 1992 in hoofde van vennootschappen. Dit verdient wat aandacht.

In deze zaak stond de administratie tegenover een onderneming met als maatschappelijk doel de exploitatie van een winkel in juwelen en uurwerken, alsook de uitoefening van een vastgoedactiviteit. De onderneming koopt een gebouw aan en vestigt er zijn maatschappelijke zetel, dit terwijl de activiteiten van juwelen en uurwerken ergens anders wordt uitgeoefend. Later vestigt de zaakvoerder er zich met zijn familie zonder dat de onderneming hem daarvoor een huur aanrekent.

De onderneming vraagt de aftrek van de afschrijvingen met betrekking tot de aankoop en tot de inrichtingskosten van dit gebouw als beroepskosten, wat door de administratie wordt geweigerd op grond van de redenering dat de aankoop van het gebouw en haar renovatie geen enkele link hebben met de normale beroepsactiviteit van de onderneming en dat niet voldaan is aan de voorwaarden voor de aftrek van beroepskosten die gesteld worden in artikel 49 van het Wetboek.

De administratie steunt haar positie op een rechtspraak van het Hof van Cassatie, die bekritiseerd werd door de rechtsleer, volgens dewelke een uitgave slechts aftrekbaar is ten beroepstitel indien deze “inherent is met de uitoefening van het beroep”, met andere woorden als deze “noodzakelijkerwijze” verbonden is met de activiteit van de onderneming.

De rechtbank kwam tegemoet aan de positie van de belastingplichtige. Ze merkt eerst en vooral op dat, wat betreft de rechtspraak van het Hof van Cassatie, de aankoop van een gebouw de verwezenlijking van het maatschappelijk doel van de vennootschap mogelijk heeft gemaakt aangezien deze, als is het maar als nevenactiviteit, vastgoedactiviteiten voor ogen heeft.

Meer ten gronde voegt ze er echter aan toe dat het nodig is de ware draagwijdte van artikel 49 van het Wetboek en, hun werking in aanmerking genomen, zijn bijzondere betekenis in hoofde van rechtspersonen, te bepalen. Dit artikel bevestigt inderdaad een finaliteitvereiste : een uitgave is aftrekbaar als deze werd gedaan met het oog op het verwerven of behouden van belastbare inkomsten.

De rechtbank onderstreept, zeer terecht, dat « een onderneming haar activiteit slechts mag uitoefenen door « tussenkomst » van haar « orgaan », zijnde haar leidinggevende ; ze realiseert haar omzetcijfer enkel en alleen maar met het oog op de activiteiten die door deze laatste uitgeoefend worden en deze voert haar prestaties enkel en alleen maar uit binnen de onderneming en binnen het kader van zijn mandaat met het oog op de beroepsinkomsten die hij ontvangt ».

Bovendien is er geen reden om een onderscheid te maken op grond van het feit dat de bezoldigingen die de bedrijfsleider op die basis krijgt, samengesteld zijn uit directe bezoldigingen en voordelen in natura, die beiden aftrekbaar zijn van de bedrijfsbelastingen.

In casu, zelfs als de onderneming geen huur aanrekent aan zijn zaakvoerder, wil dat niet zeggen dat de onderneming er geen belastbaar inkomen uit haalt. Hij zou inderdaad geen winst kunnen realiseren zonder haar zaakvoerder aan het hoofd van het bedrijf en, eerder dan bezoldigingen te storten in geld, gaat het om een alternatieve manier van vergoeden van de bedrijfsleider, wat voortvloeit uit de de vrijheid van beheer van vennootschappen waarmee de administratie zich niet mag bemoeien.

De rechtbank besluit dat de uitgaven voor vastgoed die de onderneming gedaan heeft niet het kenmerk van een gift hebben, maar er eerder op gericht zijn te zoeken naar een belastbaar inkomen.

Dit vonnis moet worden goedgekeurd in de mate dat hij herinnert aan de juiste draagwijdte van artikel 49 van het Wetboek en zijn implicaties in hoofde van rechtspersonen, zelfs al neemt hij niet expliciet afstand van de rechtspraak van het Hof van Cassatie.