Vanaf 2015 zal een nieuw systeem voor de berekening van de sociale bijdragen voor zelfstandigen in voege treden.
Nu worden de sociale bijdragen die door de zelfstandigen verschuldigd zijn, berekend op basis van de geïndexeerde inkomsten van het derde jaar dat vooraf gaat aan het jaar dat ze verschuldigd zijn. Zo baseert men zich op de inkomsten die de zelfstandige verworven heeft in 2010 om de sociale bijdragen te berekenen die in 2013 verschuldigd zijn (geïndexeerde inkomsten N-3).
Voor zelfstandigen die starten met hun activiteiten worden de sociale bijdragen die verschuldigd zijn voor elk van de eerste drie jaren bij uitzondering berekend op basis van de beroepsinkomsten van het betrokken jaar. Om dit te doen, betalen deze zelfstandigen voorlopige bijdragen en van zodra hun sociaal verzekeringsfonds de exacte verworven inkomsten kent, wordt een afrekening opgesteld teneinde te bepalen of de zelfstandige een supplement moet betalen of als hem een te veel geïnd bedrag moet terugbetaald worden.
Dit systeem heeft dus het bijzondere karakter dat het zich baseert op een financiële situatie die drie jaar oud is, met uitzondering voor de startende zelfstandigen. De inkomsten van een zelfstandige kunnen echter van jaar tot jaar onderhevig zijn aan belangrijke fluctuaties. Bij een daling van de inkomsten in vergelijking met het referentiejaar zal de zelfstandige moeten rekening houden met een belangrijke kost om zijn activiteiten verder te zetten.
Vanaf 1 januari 2015 zullen de beroepsinkomsten van een bepaald jaar de basis vormen van de verschuldigde bijdragen voor datzelfde jaar. Zo zullen de verschuldigde sociale bijdragen voor het jaar 2015 afhankelijk zijn van de verworven beroepsinkomsten van de zelfstandige tijdens datzelfde jaar 2015.
In de praktijk zullen de voorlopige bijdragen – berekend op basis van de geïndexeerde inkomsten van N-3 – elk trimester moeten betaald worden, zoals dat het geval is in het huidige systeem. Het sociaal verzekeringsfonds van de zelfstandige zal echter een afrekening sturen zodra zij de definitieve inkomsten heeft ontvangen die door de fiscale administratie werden vastgesteld, zoals dat op vandaag het geval is voor de startende zelfstandigen. Na deze afrekening zal de zelfstandige een supplement moeten storten of het teveel dat hij betaald heeft, teruggestort krijgen.
Daarentegen, als de zelfstandige voorziet dat hij meer inkomsten zal verwerven dan deze die hij tijdens het referentiejaar heeft verworven, kan hij, voor de voorlopige bijdragen (N-3), vrijwillig een bijdrage betalen op inkomsten die vermoedelijk hoger zullen liggen. Hij kan op dezelfde wijze, als hij daar expliciet om vraagt en hiervoor duidelijke elementen aanbrengt die aantonen dat zijn inkomsten lager zullen zijn dan de vastgelegde barema's, een vermindering van de trimestriële bijdragen aanvragen. Deze elementen kunnen bijvoorbeeld zijn het verlies van een belangrijke klant, een bevalling, een ziekteperiode, de overstap naar een bijberoep... Het sociaal verzekeringsfonds zal over deze aanvraag oordelen.
Toch zal men moeten opletten wanneer men aanvragen tot vermindering doet, want er is ook een systeem van verhogingen voorzien als de zelfstandige ten onrechte een vermindering heeft verkregen.
De oude berekeningswijze was over het algemeen gunstig voor zelfstandigen die aan het begin van hun carrière stonden. Het was inderdaad zo dat de inkomsten van de eerste drie jaar niet alleen als basis dienden voor de berekening van elk van deze jaren, maar ook voor de volgende drie jaren. De inkomsten van de eerste drie jaren zijn echter over het algemeen relatief zwakker.
We kunnen dus concluderen dat, ook al zal het nieuwe systeem voor startende zelfstandigen dus over het algemeen minder gunstig zijn dan het oude systeem, het zal niettemin nauwer overeenkomen met de fluctuaties over de jaren heen van de inkomsten van de zelfstandigen die in het huidig systeem vaak geconfronteerd worden met moeilijke situaties.