In het fiscaal domein gebeurt het vaak dat maatregelen die uitgewerkt werden om correcter te zijn, op het einde nog meer onrechtvaardig blijken, omdat de Staat zich te gulzig toont.

Dat is het geval met de recente bepaling die de tarieven verandert die van toepassing zijn op laattijdigheidsintresten in fiscale zaken.

Tot op vandaag bedroegen deze 7% per jaar, zowel als de belastingplichtige te laat was met zijn betaling, als wanneer de fiscus onverschuldigde bedragen diende terug te betalen. Dit was een evenwichtige maatregel, maar een die helemaal niet meer overeen kwam met de markt van de intresttarieven. Een tarief van 7% was buitensporig hoog.

Voor vele belastingplichtigen leidde dat tot een geschil met de fiscus wat eindigde met de betaling van de betwiste belastingen, totaal buitensporige kosten. Als een proces 15 jaar duurde, dan kostten de intresten aan 7% uiteindelijk nog meer dan het hoofdbedrag van de belasting. Omgekeerd, diegene die de belastingen betaalde en deze toch betwistte, deed een fantastische belegging als hij zijn gelijk haalde: hij had recht op 7% intresten die verschuldigd waren door de Staat, en bovendien zonder roerende voorheffing aangezien de laattijdigheidsintresten niet als belastbaar inkomen worden beschouwd.

Het is dus logisch dat het systeem wordt gewijzigd en deze tarieven te verminderen, aan de hand van de marktprijzen. Dat is wat de wetgever heeft gedaan, al was het met veel vertraging.

Maar wat verwerpelijk is, is dat ze hierdoor het bestaande evenwicht hebben gebroken. Dit jaar bijvoorbeeld zal de belastingplichtige recht hebben op 2% intresten op de terug te betalen belastingen, maar de fiscus kan 4% eisen op de belastingen die te laat betaald werden. Dit verschil in behandeling zorgt voor een niet te rechtvaardigen ongelijkheid tussen de fiscus en de belastingplichtige. Bovendien heeft de minister geen moeite gedaan om dit anders te verklaren dan dat de Staat geld nodig heeft.

Het is dat soort unieke maatregelen dat zorgt voor een sterk onrechtvaardigheidsgevoel waartegenover het idee van “fiscale rechtvaardigheid” zelf een onwerkelijkheid lijkt.

Il arrive souvent, dans le domaine fiscal, que des mesures conçues pour être plus justes, finissent par être criantes d’injustice, parce que l’Etat se montre trop gourmand.

Tel est le cas de la récente disposition qui modifie les taux applicables aux intérêts de retard en matière fiscale.

Jusqu’ici, ils étaient de 7 % l’an, tant si le contribuable était en retard de paiement que si le fisc devait rembourser des impôts indus. Cette mesure était équilibrée, mais ne correspondait plus du tout au marché des taux d’intérêt. Un taux de 7 % était extraordinairement excessif. Cela entraînait, pour beaucoup de contribuables en litige avec le fisc qui finissaient par devoir payer les impôts contestés, des charges tout à fait excessives. Si un procès durait 15 ans, les intérêts à 7 % finissaient par coûter plus cher que le montant du principal de l’impôt. Inversément, celui qui payait des impôts tout en les contestant faisait un placement fabuleux s’il obtenait gain de cause : il avait droit à des intérêts de 7 % dus par l’Etat, et en outre sans précompte mobilier puisque les intérêts de retard ne sont pas un revenu imposable.

Il était donc logique de modifier le système et de réduire ces taux, par référence à des taux du marché. C’est ce qu’a fait le législateur, certes avec beaucoup de retard.

Mais ce qui est inqualifiable, c’est que, ce faisant, il a rompu l’équilibre qui existait auparavant. Cette année, par exemple, le contribuable aura droit à 2 % d’intérêts sur les impôts à rembourser, mais le fisc pourra en exiger 4 % sur les impôts payés en retard. Cette différence de traitement crée une inégalité injustifiable entre le fisc et le contribuable. Le ministre n’a d’ailleurs pas cherché à l’expliquer autrement que par le besoin d’argent de l’Etat.

C’est ce genre de mesure unique qui crée un sentiment puissant d’injustice face auquel l’idée même de « justice fiscale » apparaît comme une chimère.