In het regeerakkoord 2019-2024 van de Vlaamse regering van 30 september 2019 werd een hervorming van de Vlaamse Codex Fiscaliteit aangekondigd. Deze aankondiging werd gevolgd door een ontwerp van decreet tot wijziging van het Vlaamse Codex Fiscaliteit.
Op 17 maart 2021 keurde het Vlaams Parlement dit ontwerpdecreet goed, waarmee de door de Vlaamse Regering aangekondigde wijzigingen werden doorgevoerd.
De ingevoerde hervorming kan als volgt worden samengevat.
Afschaffing van het belastingvoordeel van duo-legaten
Vanaf 1 juli 2021 wordt het belastingvoordeel van het duo-legaat in Vlaanderen afgeschaft. Vanaf deze datum zal het niet meer mogelijk zijn om de successierechten te verlagen door voordelen te verlenen bij testament, aan een verre verwant of een vriend via het duo-legaat. Een andere techniek, zoals die van de beperktere erfenis tussen vrienden, zal moeten gebruikt worden.
Door de techniek van het "duo-legaat" wijst een erflater in zijn testament verschillende begunstigden aan, zoals verre familieleden en een liefdadigheidsorganisatie. Bij het overlijden van de erflater erft de liefdadigheidsinstelling een deel van de nalatenschap, op voorwaarde dat zij de erfbelasting betaalt, inclusief deze van de andere begunstigden.
Deze techniek maakt het mogelijk om de begunstigden te ontlasten van een zware belastingdruk en tegelijkertijd een goed doel te steunen. Het belastingvoordeel ligt in het feit dat het goede doel erfbelasting betaalt voor een andere begunstigde, maar tegen het verlaagde tarief van het goede doel (8,5% in plaats van de hogere progressieve tarieven).
Om duo-legaten geïnspireerd door voornamelijk fiscale en niet-charitatieve overwegingen te ontmoedigen, heeft de Vlaamse wetgever daarom beslist dat deze dubbele erfenis van duo-goederen vanaf 1 juli 2021 geen fiscaal voordeel meer kan bieden.
Niet alleen het legaat aan verre familieleden, maar ook het voordeel dat het verre familielid ontvangt omdat het goede doel zijn successierechten betaalt, zal voortaan deel uitmaken van de belastinggrondslag van het verre familielid in plaats van het goede doel.
De nieuwe regels zijn van toepassing op sterfgevallen, die zullen plaatsvinden vanaf 1 juli 2021 (terwijl de testamenten natuurlijk dateren van vóór 1 juli 2021).
Om het mogelijke inkomensverlies te compenseren voor goede doelen die als gevolg van deze wetswijziging waarschijnlijk in de toekomst duo-legaten zullen weigeren (houden niet langer een voordeel in voor hen), wordt het tarief van successie- en schenkingsrechten voor deze goede doelen ook verlaagd tot 0%. Legaten en schenkingen aan beroepsverenigingen en privé stichtingen vallen niet onder deze maatregel. Deze blijven onderworpen aan het bestaande tarief van 8,5% voor successierechten en 5,5% voor schenkingsrechten.
Deze wijziging is ook van toepassing op sterfgevallen die plaatsvinden vanaf 1 juli 2021.
Invoering van de vriendenerfenis
Het principe van de belasting van de “vriendenerfenis” werd ingevoerd in het Vlaamse Codex Fiscaliteit.
Vanaf 1 juli 2021 zal het mogelijk zijn om een beperkt deel (van maximaal €15.000) van iemands vermogen na te laten aan meerdere goede vrienden of andere verre familieleden (bijvoorbeeld neven of nichten) tegen het tarief van successierechten van 3% (in plaats van 25% op deze schijf).
De persoon of personen die van deze erfenis tussen vrienden kunnen profiteren, moeten in een testament worden aangewezen.
“Verdachte” periode wordt behouden op drie jaar in plaats van vier jaar
Een schenking van roerende goederen (bijvoorbeeld een bankoverschrijving) hoeft niet te worden geregistreerd. Het moet daarom niet worden onderworpen aan een belasting op schenkingen.
Als de schenker echter binnen drie jaar na de schenking overlijdt, wordt de waarde van de schenking toegevoegd aan zijn nalatenschap en dus onderworpen aan successierechten.
In het Vlaamse regeerakkoord was voorzien om deze "verdachte" periode te verlengen van drie jaar naar vier jaar. Uiteindelijk zal deze verlenging niet plaatsvinden.