Op 26 september 2013 heeft de Europese Commissie een persbericht gepubliceerd waarin haar beslissing werd aangekondigd om België voor het Europees Hof van Justitie te dagen omwille van bepaalde aspecten van de fiscale regelgeving van het Waals Gewest die als discriminerend en strijdig worden beschouwd met de regels van de Europese Unie betreffende het vrije verkeer van kapitaal.

Teneinde de belastbare basis van de successierechten te kunnen berekenen, voorziet artikel 21 van het Wetboek van Successierechten dat van toepassing is in het Waals Gewest, voor de aandelen, de keuze tussen verschillende tarieven. Deze bepaling laat aan de erfgenamen toe om het voor hen meest gunstige tarief te kiezen, dat in de meeste gevallen het laagste tarief is.

De Commissie verwijt echter aan de Belgische wetgeving dat ze deze keuze enkel aanbieden voor de aandelen die op de Belgische beursmarkt genoteerd zijn. De aandelen die op de beursmarkten van andere lidstaten van de Europese Unie of de Europese Economische Ruimte genoteerd zijn, kunnen slechts gevaloriseerd worden op het ogenblik van het overlijden. Voor deze aandelen kan dus niet gekozen worden tussen meerdere tarieven.

Volgens de Commissie zou deze situatie voor gevolg kunnen hebben dat het personen die op fiscaal vlak inwoner zijn van België ontraadt om te investeren in buitenlandse aandelen, aangezien hun erfenis riskeert om zwaar belast te worden door de toepassing van het Wetboek van Successierechten dat van toepassing is in het Waals Gewest.

Het ontbreken van een keuzemogelijkheid voor de valorisatie van de aandelen die genoteerd zijn om de beursmarkten buiten België zou zo discriminerend zijn en zou een beperking betekenen op het vrije verkeer van kapitaal dat voorzien is in artikel 63 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.

Als België zich nu voor het Europese Hof van Justitie ziet gedaagd worden, dan komt dit door de afwezigheid van een antwoord van de Belgische autoriteiten op een gemotiveerd advies dat hen in de loop van de maand april 2012 werd toegestuurd door de Commissie, dus meer dan een jaar geleden.

Met dat advies vroeg de Commissie officieel aan België om de desbetreffende bepalingen, die toen gelijkaardig waren in het Waals Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, aan te passen. Dit laatste Gewest heeft ondertussen aanpassingen aan haar wetgeving aangebracht en die zijn van kracht gegaan op 14 december 2012.

Het is dus enkel door de inertie van de Waalse autoriteiten dat België zich opnieuw voor het Europees Hof van Justitie ziet gedaagd worden voor fiscale bepalingen die als discriminerend beschouwd worden. Een gemotiveerd antwoord op het advies van de Commissie of een aanpassing van het Wetboek van Successierechten dat van toepassing is in het Waals Gewest had een nieuwe gerechtelijke procedure en, eventueel een nieuwe veroordeling van België kunnen vermijden.

La Commission européenne a publié le 26 septembre 2013 un communiqué de presse annonçant sa décision de saisir la Cour européenne de justice à l’encontre de la Belgique à propos de certains aspects de la réglementation fiscale de la Région wallonne jugés discriminatoires et contraires aux règles de l’Union européenne sur la libre circulation des capitaux.

Aux fins du calcul de la base imposable des droits de succession, l’article 21 du Code des droits de succession applicable en Région wallonne prévoit, pour les actions, le choix entre plusieurs cours. Cette disposition permet aux héritiers d’opter pour le cours le plus favorable pour eux, qui est généralement le cours le plus bas.

La Commission reproche toutefois à la législation belge de n’offrir ce choix que pour les actions cotées sur un marché boursier belge. Les actions cotées sur les marchés boursiers des autres Etats membres de l’Union européenne ou de l’Espace économique européen ne peuvent être valorisées qu’au cours du moment du décès. Il n’est donc pas possible de choisir entre plusieurs cours pour ces actions.

Selon la Commission, cette situation pourrait avoir pour effet de dissuader les résidents fiscaux belges d’investir dans des actions étrangères, puisque leur héritage risquerait de s’en trouver taxé plus lourdement en application du Code des droits de succession applicable en Région wallonne.

L’absence de choix pour la valorisation des actions cotées sur les marchés boursiers hors de Belgique serait ainsi discriminatoire et constituerait une restriction à la libre circulation des capitaux prévue à l’article 63 du Traité sur le fonctionnement de l’Union européenne.

Si la Belgique se voit désormais traduite devant la Cour européenne de justice, c’est dû à l’absence de réponse des autorités belges à un avis motivé qui lui avait été adressé par la Commission dans le courant du mois d’avril 2012, soit il y a plus d’un an.

Au moyen de cet avis, la Commission demandait officiellement à la Belgique de modifier les dispositions en cause, qui étaient alors similaires en Région wallonne et en Région de Bruxelles-capitale. Cette dernière Région a cependant apporté à sa législation des modifications qui sont entrées en vigueur le 14 décembre 2012.

Ce n’est donc que suite à l’inertie des seules autorités wallonnes que la Belgique se voit une nouvelle fois assignée devant la Cour européenne de justice pour des dispositions fiscales jugées discriminatoires. Une réponse motivée apportée à l’avis de la Commission ou une modification du Code des droits de succession applicable en Région wallonne aurait permis d’éviter une nouvelle procédure en justice et, éventuellement, une nouvelle condamnation à l’encontre de la Belgique.