Het opstellen van een aangifte van nalatenschap is vaak de gelegenheid om dieper in te gaan op de netelige vraag betreffende de waardering van de goederen van de overledene en, in het bijzonder, de waardering van de nagelaten effecten.
Het Wetboek van Successierechten voorziet als algemene regel dat de goederen die in het actief van de erfenis opgenomen zijn, voor de berekening van de successierechten, moeten gewaardeerd worden op basis van hun “venale waarde” dat door de aangevers moet geraamd worden, dus hun marktwaarde, in normale marktomstandigheden.
Voor niet-beursgenoteerde effecten zal de venale waarde van deze effecten bepaald worden volgens hun gecorrigeerde boekwaarde in functie van elementen die eigen zijn aan de activiteit van het bedrijf.
Inzake beursgenoteerde effecten kan de vraag gevoeliger zijn, rekening houdend met de koersschommelingen op de dag zelf, met als extreem gevolg dat de erfgenamen zich kunnen beboet zien in geval de koers zakt na het overlijden en voor de neerlegging van de aangifte van nalatenschap.
De regionale Wetboeken van Successierechten voorzien regels die afwijken van de algemene regel teneinde aan deze moeilijkheid tegemoet te komen.
Laten we hieromtrent niet vergeten dat het criterium dat bepalend is om te weten welk Wetboek van toepassing is, in de regel dat is van de woonplaats van de overledene op het ogenblik van overlijden.
Terwijl de specifieke regel die in de drie regio’s werd ingevoerd vooral bestond uit een referentie naar de dagprijs, dus een referentie naar de gemiddelde maandkoers die de 20e van elke maand in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd wordt, hebben het Vlaams en Waals Gewest recent nieuwe waarderingssystemen ingevoerd die respectievelijk op 1 augustus 2013 voor het Vlaams Gewest en op 1 november 2013 voor het Waals Gewest van kracht werden. Deze regels steunen op een gelijkaardig systeem.
De Vlaamse en Waalse Wetboeken voorzien nu dat de financiële instrumenten die toegelaten zijn voor de onderhandeling op de Belgische markten of deze van een andere Lidstaat van de Europese Economische Unie en de instrumenten die toegelaten zijn voor de onderhandeling over een Belgisch multilateraal systeem of dat van een ander land van de Europese Economische Unie gewaardeerd worden op basis van hun beurswaarde (met het Vlaams Wetboek dat refereert naar de “beurswaarde” en het Waals Wetboek dat refereert naar de “venale waarde”) op datum van het overlijden van de overledene of op dezelfde datum van de twee volgende maanden.
De waarde zal bepaald worden op basis van de informatie over de koersen dat beschikbaar is in de gespecialiseerde geschreven pers en/of door middel van gespecialiseerde numerieke bronnen die kunnen geconsulteerd worden.
We moeten vermelden dat de datum die gekozen wordt van toepassing zal zijn op alle nagelaten waarden: het is dus niet mogelijk de valorisatiedata volgens de effecten te panacheren.
Laten we ook niet vergeten dat de financiële instrumenten die niet geviseerd worden door de specifieke regel die door de Vlaamse en Waalse Wetboeken (effecten buiten de EEU) werd ingevoerd, conform de algemene regels zullen gewaardeerd worden, dus aan de beurswaarde op de dag van overlijden, zonder de mogelijkheid de gevolgen van een eventuele waardevermindering van de effecten door verwijzing naar een latere beursindex te verzachten.
De nieuwe waarderingsregels die door het Vlaams en Waals Gewest voor beursgenoteerde effecten werden ingevoerd, moeten goedgekeurd worden, omdat ze een vereenvoudiging van waardebepalingen met zich meebrengen. Nochtans, als de erfgenamen beslissen om effecten te verkopen om de successierechten te betalen, hebben ze slechts 2 maanden om dit te doen zonder dat ze nadeel ondervinden op het vlak van de valorisatie van de effecten.