Ces dernières semaines, les journalistes en ont fait leurs choux gras et la plupart des politiciens n’ont pas manqué d’y réagir, le plus souvent vigoureusement et à visée électoraliste. Il fallait bien, à un moment ou l’autre, que l’Europe soit elle aussi interrogée sur la question de la concurrence fiscale.

Ainsi, à propos des conjectures entourant la demande de nationalité belge d’un milliardaire français, ainsi que sur le fait qu’une telle démarche puisse être motivée par des raisons fiscales, le commissaire européen chargé de la fiscalité a fait savoir que ses services avaient « examiné la législation belge ».

Or, ils en ont conclu qu’elle « traite (fiscalement) toutes les personnes de la même manière », « qu’elles soient belges ou étrangères ». Aucune plainte concernant une éventuelle portée discriminatoire de la législation belge n’est donc à l’ordre du jour.

Quant au sujet plus large de la concurrence fiscale en Europe, « nous considérons que nous devons lutter contre la concurrence fiscale néfaste », a déclaré le commissaire européen. Mais, a-t-il ajouté et souligné, « nous considérons qu’un certain niveau de concurrence loyale en terme de taux (d’imposition) peut également être sain, en faisant en sorte que les Etats n’essaient pas de résoudre tous leurs problèmes budgétaires uniquement par des hausses d’impôts ».

Il est trop simple, en effet, de recourir à outrance à l’impôt et de fustiger ceux qui seraient tentés d’y échapper, sans remettre en question un système qui se révèle inefficient.

Pourtant, un constat s’impose : il n’y a pas de planification fiscale sans raison. Il est légitime pour le contribuable qui estime son fardeau fiscal trop lourd de chercher à protéger son patrimoine. Que lui reprocher ? Ce n’est là que le symptôme et le remède à une politique fiscale qu’il juge principalement confiscatoire.

Le contribuable peut se réjouir qu’une telle position soit prise au niveau européen. Elle n’est d’ailleurs que le reflet de la jurisprudence de la Cour européenne de justice, qui a maintes fois rappelé aux Etats que la recherche de recettes fiscales ne saurait être considérée comme une raison impérieuse d’intérêt général pouvant être invoquée pour justifier une mesure en principe contraire à une liberté fondamentale, telles la liberté d’établissement et la libre circulation des personnes et des capitaux dans l’Union. Cette même juridiction reconnaît d’ailleurs, elle aussi, le principe du libre choix de la voie la moins imposée.

Enfin, on peut également noter que la Commission européenne s’est engagée à faire des propositions « d’ici la fin de l’année » pour lutter contre les paradis fiscaux et l’évasion fiscale, se référant ainsi au débat portant sur les accords Rubik qui a lieu actuellement dans différents Etats européens.

Nous vous tiendrons bien évidemment informés sur le sujet.

In de afgelopen weken hebben de journalisten dit echt tot de op de draad uitgezocht en de meeste politici hebben niet nagelaten om meestal fel, en met het oog op de verkiezingen, te reageren. Het was te verwachten dat Europa op een bepaald ogenblik ook zou geïnterpelleerd worden over de kwestie van fiscale concurrentie.

Zo, voor wat betreft de vermoedens rond de aanvraag van de Belgische nationaliteit door een Franse miljardair, alsook over het feit dat een dergelijke stap kan gemotiveerd zijn door fiscale motieven, heeft de Europese commissaris die bevoegd is voor fiscaliteit laten weten dat zijn diensten " de Belgische wetgeving onderzocht hadden”.

Ze hebben er echter uit besloten dat zij " iedereen (fiscaal) op dezelfde manier worden behandeld", " of zij nu Belg zijn of buitenlands. Geen enkele klacht over een mogelijk discriminerend draagvlak van de Belgische wetgeving is daarom aan de orde.

Over het bredere onderwerp van fiscale concurrentie in Europa, " zijn wij van mening dat we moeten strijden tegen de schadelijke fiscale concurrentie ", heeft de Europese commissaris verklaard. Maar, heeft hij toegevoegd en benadrukt, " wij denken dat een zekere mate van loyale concurrentie in termen van (belastingtarief) ook gezond kan zijn, door ervoor te zorgen dat de Staten niet proberen om al hun budgettaire problemen alleen maar door belastingverhogingen op te lossen”.

Het is inderdaad te eenvoudig om terug te grijpen naar overdreven belastingen en deze te hekelen die geneigd zouden zijn om eraan te ontsnappen, zonder een systeem dat bewijst inefficiënt te zijn, in vraag te stellen.

Een bevinding is nochtans nodig: er is geen fiscale planning zonder reden. Het is legitiem voor de belastingbetaler die van mening is dat zijn fiscaal dossier te zwaar is, om een bescherming van zijn patrimonium na te streven. Wat kan je hem kwalijk nemen? Dat is slechts het symptoom en de remedie voor een fiscaal beleid dat hij voornamelijk als confiscatoir beoordeelt.

De belastingbetaler kan blij zijn dat een dergelijk standpunt op Europees niveau wordt aangenomen. Het is trouwens slechts de weerspiegeling van de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie, die de Staten er herhaaldelijk op gewezen heeft dat het onderzoek van fiscale inkomsten slechts als een dwingende reden van algemeen belang kan beschouwd worden, die kan ingeroepen worden ter rechtvaardiging van een maatregel die in principe in strijd is met een fundamentele vrijheid, zoals de vrijheid van vestiging en het vrije verkeer van personen en kapitaal binnen de Unie. Diezelfde rechtspraak erkent trouwens ook het principe van vrije keuze van de minst opgelegde manier.

Ten slotte kan men ook opmerken dat de Europese Commissie zich ertoe verbonden heeft om voorstellen te maken nog voor "het einde van het jaar" om te strijden tegen belastingparadijzen en belastingontduiking, hierbij referentie makend aan het debat over de Rubik-akkoorden dat momenteel plaats heeft tussen de verschillende Europese Staten.

Wij zullen u uiteraard op de hoogte houden over dit onderwerp