Le gouvernement a récemment déposé à la Chambre des représentants un projet de loi n° 53-2450/001, modifiant le Code de la TVA, qui risque de bouleverser quelque peu nos habitudes, tant dans le domaine commercial que comptable. L’une des dispositions en projet, qui a trait au fait générateur et à l’exigibilité de la TVA, est particulièrement révélatrice de ce constat.

Pour faire bref, à l’heure actuelle, la TVA est en principe exigible au moment du fait générateur, qui est la cause principale d’exigibilité de la TVA, soit au moment de la livraison de biens ou au moment où la prestation de services est parfaite. Il est fait exception à cette règle lorsque le prix du bien ou du service est facturé ou encaissé en tout ou en partie avant ce moment.

Suivant le nouveau régime, qui serait applicable à partir du 1er janvier 2013, la TVA deviendrait exigible au moment de l’encaissement, à concurrence du montant encaissé, en cas de versements d’acomptes avant que la livraison de biens ou la prestation de services ne soit effectuée.

En d’autres mots, à la lecture des dispositions en projet, une facture préalable resterait sans effet sur l’exigibilité de la TVA tant qu’elle ne serait pas payée ou, quand bien même elle ne serait pas payée, tant que la livraison n’aurait pas lieu ou que la prestation de services ne serait pas considérée comme parfaite.

Ceci aurait pour conséquence que la seule émission d’une facture avant la survenance du fait générateur ne rendrait plus la TVA exigible. L’assujetti qui est en possession d’une facture mentionnant un montant de TVA ne pourrait donc plus exercer son droit à déduction, ce qui risquerait d’entraîner une perte de liquidités importante pour l’assujetti. En effet, seule la TVA légalement due est déductible.

Selon l’article 51, § 1, 3°, du Code de la TVA, la taxe est toutefois due par toute personne qui, dans une facture ou un document en tenant lieu , mentionne la TVA, encore qu’elle n’ait fourni aucun bien ni aucun service. Elle est en effet redevable de la taxe au moment où elle émet la facture ou établit le document.

En application du régime projeté, si une entreprise délivre une facture avant que la livraison ou le paiement ait eu lieu, la TVA mentionnée sur la facture pourrait donc être réclamée, quand bien même le client ne pourrait pas encore la déduire car elle ne serait pas encore devenue exigible.

En revanche, si le paiement ou la livraison est déjà effectué, la TVA serait devenue exigible et la facture émise ultérieurement ne pourrait alors que constater l’un des motifs d’exigibilité de la TVA.

Alors que, dans le monde des affaires, demander un acompte relève de la prudence, il serait désormais préférable d’attendre le paiement de l’acompte par le client avant d’en délivrer la facture. Il va de soi que le client risquerait néanmoins de se montrer réfractaire à l’idée de payer un acompte sans disposer de la moindre facture.

Les entreprises et, surtout, leurs comptables devraient donc jongler avec les dates, distinguer le reporting TVA de la date de facturation et établir un lien entre les journaux d’achats et des ventes et le journal financier, ce qui entraînerait un surcroît de travail administratif au principal détriment des PME.

Une nouvelle fois, l’on se doit malheureusement de constater que le législateur ne fait pas dans la simplification de la législation et de la vie des affaires, alors qu’il s’assure évidemment, de son côté, la perception des recettes de la TVA.

En tout état de cause, au vu de la date d’entrée en vigueur prévue pour les dispositions en projet, une adaptation urgente des logiciels comptables s’avèrerait nécessaire afin d’établir un lien entre la date de l’opération ou du paiement et la date de la facture, au risque de se voir refuser le droit à déduction de la TVA.

De regering heeft onlangs een wetsontwerp n ° 53-2450/001 tot wijziging van het BTW-wetboek ingediend in de Kamer van Volksvertegenwoordigers, wat enigszins zowel op commerciële als boekhoudkundig vlak onze gewoontes zou kunnen overhoophalen. Een van de bepalingen in ontwerp, dat betrekking heeft op het belastbaar feit en de verschuldigdheid van BTW, is bijzonder veelzeggend over deze vaststelling.

Kortom, op dit moment is de BTW in principe opeisbaar op het moment van het belastbaar feit, wat de belangrijkste reden is van de verschuldigdheid van BTW, of op het moment van de levering van goederen of het tijdstip waarop de dienstverlening perfect wordt. Er wordt een uitzondering op deze regel gemaakt wanneer de prijs van het goed of de dienst geheel of gedeeltelijk gefactureerd of geïnd wordt vóór dat moment.

Volgens het nieuwe regime, dat van toepassing zou worden vanaf 1 januari 2013, zou de BTW opeisbaar worden op het moment van ontvangst, ten belope van het geïnde bedrag, in het geval van betalingen van voorschotten vooraleer de levering van goederen of het verrichten van diensten wordt uitgevoerd.

Met andere woorden, bij het lezen van de bepalingen in ontwerp, zou een voorafgaande factuur zonder effect blijven op de opeisbaarbeid van BTW zolang deze niet zou worden betaald of, zelfs als ze niet zou worden betaald, zolang de levering niet plaats heeft of dat het verrichten van diensten niet als perfect zou beschouwd worden.

Dit zou als gevolg hebben dat de enige uitgave van een factuur voorafgaand aan het zich voordoen van het belastbaar feit, de BTW niet meer zou opeisbaar maken. De belastingplichtige die in het bezit is van een factuur dat een bedrag van BTW bevat, zou dus zijn recht op aftrek niet meer kunnen uitoefenen, wat een aanzienlijk verlies in liquiditeiten voor de belastingplichtige met zich mee zou kunnen brengen. Inderdaad, slechts de wettelijk verschuldigde BTW is aftrekbaar.

Krachtens artikel 51, § 1, 3 ° van het BTW-Wetboek, is de belasting evenwel verschuldigd door eenieder die in een factuur of een document die hiervoor in de plaats treedt, de BTW vermeldt, hoewel hij nog geen goed of dienst heeft geleverd. Hij is inderdaad de belasting verschuldigd op het ogenblik dat hij de factuur uitgeeft of het document opstelt.

In toepassing van het geplande regime, als een onderneming een factuur aflevert vóór dat de levering of de betaling plaats heeft gehad, zou de BTW die op de factuur vermeld wordt dus opeisbaar worden, terwijl de klant deze nog niet zou kunnen aftrekken aangezien ze nog niet opeisbaar zou geworden zijn.

Aan de andere kant, als de betaling of levering reeds is gebeurd, zou de BTW opeisbaar geworden zijn en de later uitgegeven factuur zal vaststellen dat er een motief voor de opeisbaarheid van de BTW aanwezig is.

Terwijl in de zakenwereld, het vragen om een voorschot voorzichtigheid vraagt, zou het voortaan aangeraden zijn te wachten op de betaling van het voorschot door de klant vooraleer er de factuur van af te leveren. Het spreekt voor zich dat de klant zich echter weigerachtig zou kunnen opstellen tegen het idee om een voorschot te betalen zonder te beschikken over enige factuur.

De ondernemingen en, vooral hun boekhouders zullen dus moeten jongleren met hun data, de BTW-reporting onderscheiden van de facturatiedatum en een link maken tussen de aan- en verkoopboeken en het financieel dagboek, wat een stijging van de administratieve werklast met zich mee zal brengen wat vooral in het nadeel is van de KMO’s.

Eens te meer moeten we vaststellen dat de wetgever niet zorgt voor een vereenvoudiging van de wetgeving en van het zakenleven, terwijl hij uiteraard, van zijn kant, de inning van de BTW-inkomsten garandeert.

In ieder geval, met het oog op de datum van inwerkingtreding die voorzien is voor de bepalingen in ontwerp, zal een dringende aanpassing van de boekhoudsoftware noodzakelijk zijn teneinde een link te leggen tussen de datum van de operatie of van de betaling en de factuurdatum, op risico van zich het recht op aftrek van BTW ontzegd te zien.