Chacun connaît le niveau médiocre des pensions légales attribuées aux salariés et aux indépendants. Cette situation est due à la gestion lamentable des cotisations, pourtant élevées, payées par les employeurs, les salariés et les indépendants, et par le recours au système de la « répartition ». Pour la plupart, et en tout cas pour ceux qui ont beaucoup cotisé, l’Etat ne nous rend pas le produit de nos cotisations.

C’est pour corriger dans une très faible mesure ce système, que le fisc incite à la constitution de pensions complémentaires, dont les cotisations sont déductibles, sous certaines conditions, tandis que les prestations, à l’âge de la retraite, sont taxées, suivant un système plus avantageux. La Cour des comptes a rendu un avis relevant, ce qui n’est guère surprenant, que ce système est coûteux pour l’Etat : il perçoit des impôts plus tard (à la retraite) et en perçoit moins. Et elle a ajouté que seule une petite minorité en bénéficie.

La ministre des pensions en a profité pour annoncer la mise à l’étude d’une réforme de ce système : soit réduire les avantages fiscaux lors du paiement des primes, soit taxer plus lourdement les pensions, voire obliger à les percevoir sous forme de rentes, moins avantageuses, que de capital. Tout cela en ajoutant la petite remarque populiste habituelle : taxer plus fort les uns permettra de payer des pensions un peu moins dérisoires aux autres.

La réalité est que les avantages fiscaux actuels, sérieusement plafonnés, sont assez modestes, et qu’ils compensent dans une très faible mesure l’effet de « l’annualité de l’impôt ».

Nous payons nos impôts sur les revenus d’une année, et ils sont perçus à un taux progressif. Sur les meilleures années d’une carrière, ils le sont aux taux les plus élevés, alors qu’arrivés à la retraite, la plupart se retrouvent avec des revenus beaucoup plus bas. Ce système amène à payer beaucoup plus d’impôts que s’il était possible de déterminer le revenu moyen d’une carrière professionnelle.

L’annualité de l’impôt est une technique fiscale, et non une règle de justice. Et cette technique aboutit à ce que l’Etat perçoive en réalité trop.

La proposition de la ministre ne ferait qu’aggraver la situation.

De plus, elle s’en prendrait à ceux qui sont déjà les pires victimes de notre système fiscal : les cadres et les indépendants, soit ceux dont les revenus sont les plus variables sur une carrière professionnelle. Ce sont aussi ceux qui ont fait le choix de la prévision qui risquent de se retrouver sanctionnés, parce qu’en investissant dans des régimes de pension complémentaire, ils ont eu l’impression de « conclure un contrat » avec l’Etat. Ils risquent fort d’avoir bientôt la confirmation de cette certitude : il ne faut pas conclure de contrat avec l’Etat, parce que celui-ci s’est toujours donné les moyens de ne pas respecter ses engagements.

Iedereen kent het ondermaats niveau van de wettelijke pensioenen die toegekend worden aan loontrekkenden en aan zelfstandigen. Deze situatie is te wijten aan het lamentabel beheer van de nochtans hoge bijdragen die betaald worden door de werkgevers, de loontrekkenden en de zelfstandigen en door het gebruik van het systeem van de “toewijzing”. Voor de meesten van ons, in ieder geval voor deze die veel betaald hebben, geeft de Staat ons niet de opbrengst van onze bijdragen terug.

Het is om dat systeem in heel geringe mate te corrigeren dat de fiscus aanzet tot de opbouw van aanvullende pensioenen waarvan de bijdragen onder bepaalde voorwaarden aftrekbaar zijn, terwijl de prestaties, op de pensioenleeftijd, belast zijn op basis van een voordeliger systeem. Het Rekenhof heeft een relevant advies gegeven, wat niet verrassend is, dat dit systeem duur is voor de Staat: het int belastingen later (bij het pensioen) en int er minder. En het heeft er ook aan toegevoegd dat enkel een kleine minderheid ervan geniet.

De Minister van pensioenen heeft ervan geprofiteerd om de studie van een hervorming van het systeem aan te kondigen: ofwel de fiscale voordelen bij de betaling van de premies verminderen, ofwel de pensioenen zwaarder belasten, eventueel verplichten om deze te ontvangen onder de vorm van minder voordelige rentes dan kapitaal. Dit alles met toevoeging van de kleine gebruikelijke populistische opmerking: de ene zwaarder belasten zal het mogelijk maken om wat minder belachelijke pensioenen te betalen aan anderen.

De realiteit is dat de huidige fiscale voordelen, die erg geplafonneerd zijn, redelijk bescheiden zijn en ze in zeer geringe mate het effect van het “jaarlijkse karakter van de belasting” compenseren.

We betalen onze belastingen op de inkomsten van een jaar en ze worden geïnd aan een progressief tarief. Op de beste jaren van een carrière staan ze aan het hoogste tarief, terwijl de meeste, wanneer ze op de pensioenleeftijd komen, veel minder inkomsten hebben. Dit systeem resulteert in het betalen van veel meer belasting dan wanneer het mogelijk zou zijn om het gemiddelde inkomen van een beroepscarrière te bepalen. Het jaarlijks karakter van de belasting is een fiscale techniek en geen regelgeving. En deze techniek leidt tot het feit dat de staat eigenlijk te veel ontvangt.

Het voorstel van de minister zal de situatie alleen maar erger maken.

Bovendien zou het gaan om degenen die al de ergste slachtoffers van ons belastingstelsel zijn: leidinggevenden en zelfstandigen, ofwel degenen wiens inkomsten het meest varieert gedurende een beroepscarrière. Het zijn ook degenen die voor de prognose hebben gekozen die waarschijnlijk zullen worden gestraft, omdat zij door te investeren in aanvullende pensioenregelingen van mening waren dat zij "een contract" met de staat afsloten. Ze zullen waarschijnlijk binnenkort bevestiging van deze zekerheid krijgen: je sluit beter geen contract met de Staat af, omdat de Staat zichzelf altijd de middelen heeft gegeven om zijn verplichtingen niet na te komen.