C’est une belle décision de principe que le tribunal de première instance de Bruxelles vient de rendre.

L’Inspection Spéciale des Impôts, toujours avide de renseignements, et qui veut constamment accroître ses pouvoirs, avait demandé à Proximus les factures téléphoniques d’un dirigeant d’entreprise.

Elle soupçonnait celui-ci d’être faussement domicilié à l’étranger pour des raisons fiscales, et d’habiter en réalité en Belgique. Des factures détaillées d’un opérateur téléphonique permettent parfois de fonder certaines présomptions de résidence en Belgique en relevant les appels effectués depuis la Belgique, d’une part, et l’étranger, d’autre part. Il n’est pas nécessaire, pour cela, de disposer de précisions concernant les « bornes » activées lors des appels.

Avec un sens de la protection de la vie privée auquel il faut rendre hommage, Proximus avait refusé de déférer à la demande de l’ISI. Celle-ci lui infligea une amende pour défaut de réponse à une demande de renseignements, et Proximus, courageusement, introduisit un recours devant le tribunal de première instance.

C’est ce recours qui été déclaré fondé.

En principe, l’administration fiscale peut demander des renseignements à des tiers, normalement n’importe quel tiers, pour déterminer la situation fiscale d’un contribuable. Mais en l’espèce, les renseignements relevaient de la protection de la vie privée. Cette règle est une règle fondamentale, à laquelle la disposition, très générale, permettant de demander des renseignements, ne permet pas d’apporter une dérogation, en l’absence de précision. En gros, si la loi avait explicitement prévu l’obligation pour les opérateurs téléphoniques de répondre au fisc, il est possible que le tribunal aurait donné raison au fisc, quoique la protection de la vie privée dépende d’une norme supérieure, la Convention Européenne des Droits de l’Homme, mais est soumise à certaines restrictions.

En l’absence d’une disposition suffisamment précise, le tribunal a donc considéré que Proximus n’était pas tenue de répondre à la demande de renseignements du fisc.

Il ne s’agit que d’une décision de première instance, et elle est toujours susceptible d’appel.

Toutefois, il s’agit d’une décision encourageante. Elle a néanmoins certaines limites : elle ne joue évidemment pas lorsque la facture de téléphone est celle d’une société ou d’un travailleur qui entend en déduire le montant à titre de frais professionnels, et qui doit par conséquent lui-même la produire. Dans un tel cas, le fisc n’a même pas besoin de demander des renseignements à un opérateur téléphonique.

On peut espérer qu’une telle décision portera un coup d’arrêt aux tentatives multiples de l’administration d’ignorer la vie privée pour demander des renseignements de nature à enfreindre manifestement la protection de celle-ci. Ou au contraire, il faut craindre qu’un jour prochain notre ministre des Finances fasse voter une loi qui altère encore davantage la maigre protection dont bénéficient ceux qui veulent protéger leur vie privée.

De rechtbank van eerste aanleg te Brussel heeft zojuist een mooie principiële beslissing genomen.

De Bijzondere Belastinginspectie, altijd benieuwd naar informatie, en die haar bevoegdheden voortdurend wil uitbreiden, had Proximus gevraagd naar de telefoonrekeningen van een bedrijfsleider.

Ze vermoedde dat hij om fiscale redenen ten onrechte in het buitenland gedomicilieerd was, en dat hij daadwerkelijk in België woonde. Gedetailleerde facturen van een telefoonoperator maken het soms mogelijk om bepaalde vermoedens van verblijf in België vast te stellen door gesprekken vanuit België enerzijds en in het buitenland anderzijds op te nemen. Het is hiervoor niet nodig om details over de "aansluitingen" te activeren tijdens oproepen.

Met een gevoel van privacy dat moet worden gerespecteerd, weigerde Proximus in te gaan op het verzoek van de BBI. Deze laatste legde haar een boete op omdat ze niet had gereageerd op een verzoek om informatie, en Proximus stelde moedig een beroep in bij de rechtbank van eerste aanleg.

Het is dat beroep dat gegrond werd verklaard.

In beginsel kan de belastingdienst informatie opvragen bij derden, normaal gesproken elke derde, om de fiscale situatie van een belastingplichtige te bepalen. Maar in dit geval was de informatie een kwestie van privacy. Deze regel is een fundamentele regel, waarvan de zeer algemene bepaling voor het opvragen van informatie niet toestaat dat bij gebrek aan precisie wordt afgeweken. Kortom, als de wet expliciet had voorzien in de verplichting voor telefoonoperatoren om de belastingdienst te antwoorden, is het mogelijk dat de rechter de fiscus in het gelijk zou hebben gesteld, hoewel de bescherming van de persoonlijke levenssfeer afhankelijk is van een hogere standaard, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, maar aan bepaalde beperkingen is onderworpen.

Bij gebreke van een voldoende nauwkeurige bepaling was de rechtbank dan ook van oordeel dat Proximus niet verplicht was om te reageren op het verzoek om inlichtingen van de fiscus.

Dit is slechts een beslissing in eerste aanleg en er kan nog beroep tegen worden aangetekend.

Dit is echter een bemoedigend besluit. Maar het heeft ook bepaalde beperkingen: het is uiteraard niet van toepassing wanneer de telefoonrekening die is van een bedrijf of een werknemer die van plan is het bedrag als beroepskosten af te trekken en die het dus zelf moet overleggen. In zo'n geval hoeft de fiscus niet eens informatie op te vragen aan een telefoonoperator.

Het is te hopen dat een dergelijke beslissing een einde zal maken aan de vele pogingen van de overheid om de privacy te negeren om informatie op te vragen die duidelijk de privacybescherming zou schenden. Of, integendeel, we moeten vrezen dat onze Minister van Financiën op een dag een wet zal aannemen die de magere bescherming van degenen die hun privacy willen beschermen, verder wijzigt.