Het Waals Parlement heeft in haar plenaire zitting van 18 juli laatst een “ontwerp van decreet aangenomen houdende diverse fiscale bepalingen” dat meer bepaald voorziet om het fiscaal regime dat van toepassing is op onroerende schenkingen te vereenvoudigen en de belasting daarop te verminderen.

In de continuïteit van de fiscale hervorming die in december 2017 werd gestemd, en in overeenstemming met de fiscale strategie van de Regering, heeft dit ontwerp van decreet de bedoeling de wetteksten zo veel mogelijk te vereenvoudigen, vooral voor wat betreft de onroerende schenkingen. Concreet voorziet het ontwerp van decreet om het aantal schijven te verminderen (een aantal dat nu op negenendertig staat) tot acht en slechts twee schenkingslijnen te behouden (“in rechte lijn tussen kinderen, echtgenoten en wettelijk samenwonenden” en “tussen andere personen”).

Wat de hoofdverblijfplaats betreft daarentegen voorziet het ontwerp om een einde te stellen aan het huidige regime betreffende de schenking van de “hoofdverblijfplaats”. Op vandaag is het voorkeursregime slechts toepasselijk in geval van schenking van het goed in volle eigendom. Bijgevolg moet in geval van schenking met voorbehoud van vruchtgebruik het hoge tarief worden toegepast. Dit systeem heeft als pervers gevolg dat het, omwille van lagere tarieven, de schenkingen in volle eigendom van de hoofdverblijfplaats aanmoedigt, wat het risico met zich meebrengt voor de ouder dat hij of zij door zijn of haar kinderen op straat worden gezet. Dit regime wordt voortaan afgeschaft ten voordele van het algemene regime dat hiervoor vermeld werd.

In navolging van de twee andere gewesten zullen de tarieven die op onroerende schenkingen zullen toegepast worden voortaan als volgt berekend worden:

Ter vergelijking nemen we enkele voorbeelden:

1. Dhr. X schenkt zijn hoofdverblijfplaats gevestigd in het Waals Gewest met een waarde van 375.000 € aan zijn zoon. Op vandaag bedragen de schenkingsrechten 42.500 € in geval van volledige eigendom en 45.000 € in geval van schenking met voorbehoud van vruchtgebruik. Na de hervorming zullen deze schenkingsrechten in ieder van de gevallen 36.000 € bedragen.
2. Dhr. X schenkt een gebouw gelegen in het Waals Gewest met een waarde van 375.000 € aan zijn zoon. Op vandaag bedragen de schenkingsrechten 45.000 €. Na de hervorming zullen deze rechten 36.000 € bedragen.
3. Dhr. X schenkt een gebouw gelegen in het Waals Gewest met een waarde van 375.000 € aan zijn broer. Op vandaag bedragen de schenkingsrechten 90.000 €. Na de hervorming zullen deze rechten 72.500 € bedragen.

Volgens de minister van begroting heeft deze fiscale hervorming als doel te zorgen voor bijkomende inkomsten voor de gewesten via een verhoging van het aantal schenkingen door een eenvoudig en transparant systeem, de fiscale aantrekkelijkheid van het Gewest te versterken en de intergewestelijke “onroerende “mobiliteit” te vergemakkelijken. Ten slotte zouden deze veranderingen ook als doel hebben om de belastingplichtige de vrije keuze te laten rond het type van overgedragen rechten, zonder dat deze keuze geleid, of zelfs verplicht wordt door fiscale overwegingen.

Door een vereenvoudiging van de onroerende schenkingen door te voeren en een vermindering van hun belasting, zet de Waalse Regering zich op dezelfde lijn met het fiscaal regime dat reeds bestaat in de twee andere gewesten. Ook al kunnen we a priori blij zijn met de algemene vermindering van de progressiviteit van belasting, we kunnen niet anders dan betreuren dat er geen reële vermindering is van de tarieven die toepasbaar zijn op de hogere schijven. Dus aangezien dat de registratierechten progressief zijn per “schijf”, dan worden deze al snel buitensporig wanneer het gaat over een gebouw met een waarde die hoger is dan 450.000 € of, erger nog, wanneer het gaat over de schenking van een gebouw aan “andere personen”.

Er zijn echter twee manieren om deze buitensporige rechten te ontlopen. De eerste is te schenken in opeenvolgende “schijven”, met een interval van drie jaar, teneinde het bedrag van de schenking te doen dalen en zo te kunnen genieten van het voordelig tarief van 3% (in plaats van 9%). De tweede manier is het goed te verkopen en de opbrengst van de verkoop te schenken aan de persoon van uw keuze aan het tarief van 0%, 3,3% of 5,5% naargelang het geval.

Le Parlement wallon a adopté en séance plénière, le 18 juillet dernier, un « projet de décret portant des dispositions fiscales diverses » qui prévoit notamment de simplifier le régime fiscal applicable aux donations immobilières et de réduire leur taxation.

Dans la continuité de la réforme fiscale votée en décembre 2017, et en cohérence avec la stratégie fiscale du Gouvernement, ce projet de décret vise à simplifier au maximum les textes légaux, particulièrement en ce qui concerne les donations immobilières. Concrètement, le projet de décret prévoit de réduire le nombre de tranches (qui s’élève actuellement à trente-neuf) à huit et de ne conserver que deux lignes de donations (« en ligne directe entre enfants, époux et cohabitants légaux » et « entre autres personnes »).

Par ailleurs, en ce qui concerne la résidence principale, le projet prévoit de mettre fin au régime actuel relatif à la donation de la « résidence principale ». Actuellement, le régime préférentiel ne s’applique qu’en cas de donation de la pleine propriété du bien. Par conséquent, en cas de donation avec réserve d’usufruit, c’est le taux élevé qui trouve à s’appliquer. Ce système a pour effet pervers d’encourager, pour des raisons de taux plus faibles, les donations en pleine propriété de la résidence principale entrainant ainsi un risque pour le parent de se retrouver mis à la rue par ses enfants. Ce régime sera désormais supprimé au profit du régime général susmentionné.

À l’instar des deux autres régions, les tarifs applicables aux donations immobilières seront désormais calculés comme suit :

A titre de comparaison, prenons les exemples suivants :

1. Mr. X procède à une donation de sa résidence principale sise en région wallonne d’une valeur de 375.000 € à son fils. Actuellement, les droits de donation s’élèvent à 42.500 € en cas de donation de la pleine propriété et à 45.000 € en cas de donation avec réserve d’usufruit. Après la réforme, ces droits s’élèveront à 36.000 € en toute hypothèse.
2. Mr. X procède à une donation d’un immeuble sis en région wallonne d’une valeur de 375.000 € à son fils. Actuellement, les droits de donation s’élèvent à 45.000 €. Après la réforme, ces droits s’élèveront à 36.000 €.
3. Mr. X procède à une donation d’un immeuble sis en région wallonne d’une valeur de 375.000 € à son frère. Actuellement, les droits de donation s’élèvent à 90.000 €. Après la réforme, ces droits s’élèveront à 72.500 €.

Selon le ministre du budget, cette réforme fiscale a pour objectif d’amener des recettes supplémentaires à la région via une augmentation des donations suite à un système simple et transparent, de renforcer l’attractivité fiscale de la région et de facilité la « mobilité » immobilière inter-régionale. Enfin, ces changements auraient également pour objectif de laisser le libre choix aux contribuables sur le type de droits cédés, sans que ce choix ne soit guidé, voire obligé, par des considérations fiscales.

En introduisant une simplification des donations immobilières et une réduction de leur taxation, le gouvernement wallon s’aligne ainsi sur le régime fiscal existant dans les deux autres régions. Si l’on peut, à priori, se réjouir de cette diminution générale de la progressivité de l’impôt, on ne peut que regretter l’absence de diminution réelle des taux applicables aux tranches supérieures. Dès lors que les droits d’enregistrement sont progressifs par « tranche », ils deviennent rapidement exorbitants lorsqu’il s’agit de donner un immeuble dont la valeur excède 450.000 € ou, pire encore, lorsqu’il de donner un immeuble à d’« autres personnes ».

Il existe néanmoins deux façons d’éviter ces droits exorbitants. La première consiste à donner par « tranches » successives, avec un intervalle de trois ans, afin de réduire le montant de la donation et ainsi, de bénéficier du taux avantageux de 3 % (voir de 9 %). La seconde consiste à vendre le bien et à donner le produit de la vente à la personne de votre choix au taux de 0 %, 3,3 % ou 5,5 % selon le cas.