De (EU) richtlijn 2017/1852, omgezet naar Belgisch recht door een wet van 2 mei 2019, heeft een nieuwe procedure ingesteld die erop gericht is om een einde te maken aan situaties van dubbele belasting in de Europese Unie.

In een geglobaliseerde wereld komt het vaak voor dat ondernemingen en particulieren hun activiteiten in meerdere Staten uitoefenen. Deze economische ontwikkeling brengt een risico op dubbele belasting met zich mee, in de mate dat eenzelfde inkomen twee keer zou kunnen belast worden door twee verschillende landen.

Elke Staat kan niet alleen de inkomsten die gerealiseerd worden haar grondgebied belasten, maar ook deze die verkregen werden door haar burgers overal in de wereld.

Om deze situaties te vermijden en de internationale handel te bevorderen, hebben de Staten tussen hen en op bilaterale wijze Verdragen ter Preventie van de Dubbele Belasting (DBV) afgesloten. Deze laatste duiden of de Woonstaat of de Bronstaat de bevoegdheid heeft om een bepaald inkomen te belasten.

Toch zijn er ondanks alles nog situaties van dubbele belasting die voortkomen uit divergenties in de interpretatie of toepassing van de DBV. Iemand kan bijvoorbeeld als “inwoner” gekwalificeerd worden in twee verschillende Staten en daarom dubbel belast worden op zijn inkomsten.

Voor 1 juli 2019, de datum van de inwerkingtreding van de Richtlijn, konden de belastingplichtigen die slachtoffer waren van een dubbele belasting enkel een aanvraag tot minnelijke schikking indienen. De betrokken Lidstaten waren dan verplicht om “te proberen” een akkoord te vinden om het geschil op te lossen. Als daar niet in slaagden, konden ze beslissen om de dubbele belasting te behouden.

Sinds 1 juli 2019 is er een nieuwe procedure van toepassing. De Lidstaten zijn voortaan verplicht om het geschil te regelen en de dubbele belasting af te schaffen.

De middelenverbintenis is overgegaan in een resultaatsverbintenis.

Concreet verloopt de procedure in drie fasen.

Tijdens de eerste fase dient de benadeelde belastingplichtige een bezwaar in bij de betrokken nationale autoriteiten. Hij heeft daarvoor een termijn van drie jaar vanaf de kennisgeving van de handeling die leidt tot een dubbele belasting.

Daarna komt de tweede fase, de procedure van onderling overleg. De Lidstaten moeten overleg plegen teneinde het geschil te regelen binnen een termijn van twee jaar (die één keer kan verlengd worden voor een maximumperiode van één jaar). Als er een oplossing wordt gevonden, kan de belastingplichtige deze aanvaarden of weigeren.

In geval dat de belastingplichtige weigert of als er een meningsverschil is tussen de bevoegde autoriteiten, dan komen we aan de laatste fase: de arbitrage.

De betrokken Lidstaten richten, onder bepaalde voorwaarden, een “adviescommissie” of een “commissie voor alternatieve beslechting van geschillen”.

De adviescommissie zal binnen de zes maanden na de oprichting van de commissie een advies afleveren over de manier waarop het conflict moet opgelost worden.

De commissie voor alternatieve beslechting van geschillen zal het geschil via andere technieken regelen, zoals bemiddeling, verzoening en expertise.

De staatsoverheden zullen de keuze hebben om ofwel het advies van één van deze commissies te volgen, in dat geval wordt het advies bindend, of om een andere oplossing voor te stellen.

Bij gebrek aan een beslissing of uitvoering van deze beslissing zal de belastingplichtige de zaak aanhangig kunnen maken bij de rechtbanken op de autoriteiten te dwingen hun verplichtingen na te komen.

Deze nieuwe Richtlijn is van toepassing op bezwaren die ingediend worden na 1 juli 2019, betreffende inkomsten verkregen tijdens een belastbare periode startend vanaf 1 januari 2018.

Door elk risico op dubbele belasting uit te schakelen, versterkt deze nieuwe regeling de rechtszekerheid binnen de Europese Unie. De economische groeien investeringen zullen er alleen maar nog meer door gestimuleerd worden.

Joséphine TERLINDEN

La Directive (UE) 2017/1852, transposée en droit belge par une loi du 2 mai 2019, a mis en place une nouvelle procédure visant à mettre fin aux situations de double imposition dans l’Union européenne.

Dans un monde globalisé, il est fréquent qu’entreprises et particuliers exercent leurs activités dans plusieurs États. Ce développement économique entraine un risque de double imposition, dans la mesure où un même revenu pourrait être taxé deux fois par deux pays différents.

Chaque État a vocation à imposer non seulement les revenus réalisés sur son territoire, mais aussi ceux perçus par ses résidents partout dans le monde.

Pour prévenir ces situations et favoriser le commerce international, les États ont conclu entre eux et de manière bilatérale des Conventions Préventives de Double Imposition (CPDI). Ces dernières indiquent lequel de l’État de résidence ou de l’État source a le pouvoir d’imposer un certain revenu.

Des situations de double imposition demeurent malgré tout, découlant de divergences dans l’interprétation ou l’application des CPDI. Une personne pourrait par exemple être qualifiée de « résidente » dans deux États différents et être à ce titre doublement imposée sur ses revenus.

Antérieurement au 1er juillet 2019, date d’entrée en vigueur de la Directive, les contribuables victimes d’une double imposition avaient pour seul recours l’introduction d’une demande de résolution amiable. Les États membres concernés étaient alors contraints « d’essayer » de trouver un accord pour régler le différend. S’ils n’y parvenaient pas, ils pouvaient décider de maintenir la double imposition.

Depuis le 1er juillet 2019, une nouvelle procédure s’applique. Les États membres ont désormais l’obligation de régler le différend et supprimer la double imposition.

L’obligation de moyen s’est muée en obligation de résultat.

Concrètement, la procédure se déroule en trois phases.

Lors de la première phase, le contribuable lésé introduit une réclamation aux autorités nationales concernées. Il dispose pour se faire d’un délai de trois ans courant à partir de la notification de l’acte entraînant une double taxation.

Commence alors la deuxième phase, la procédure amiable. Les États membres doivent se concerter afin de régler le différend dans un délai de deux ans (prolongeable une fois pour une durée de maximum un an). Si une solution est trouvée, le contribuable peut l’accepter ou la refuser.

En cas de refus du contribuable ou de désaccord entre les autorités compétentes, la dernière phase débute : l’arbitrage.

Les États membres concernés mettent en place, sous certaines conditions, une « commission consultative » ou une « commission de règlement alternatif des différends ».

La commission consultative rendra un avis sur la manière de trancher le conflit dans les six mois de la constitution de la commission.

La commission de règlement alternatif des différends règlera le litige via d’autres techniques, telles que la médiation, la conciliation et l’expertise.

Les autorités étatiques auront le choix entre soit suivre l’avis de l’une ou l’autre de ces commissions, auquel cas il deviendra contraignant, soit proposer une autre solution.

A défaut de décision ou d’exécution de celle-ci, le contribuable pourra saisir les tribunaux pour contraindre les autorités à respecter leurs obligations.

Cette nouvelle Directive s’applique aux réclamations introduites après le 1er juillet 2019, concernant des revenus perçus au cours d’une période imposable commençant à partir du 1er janvier 2018.

En éliminant tout risque de double imposition, ce nouveau régime renforce la sécurité juridique au sein de l’Union européenne. Croissance économique et investissements n’en seront que plus stimulés.

Joséphine TERLINDEN