Het Hof van Beroep van Bergen heeft op 27 juni 2014 een arrest geveld inzake de toepassing van artikel 354, alinea 1 van het WIB.

Deze bepaling bevat een uitzondering op artikel 353 van het WIB (die verwijst naar artikel 359 van hetzelfde wetboek) volgens dewelke de belasting door de fiscale administratie mag geheven worden tot 30 juni van het jaar volgend op dat inkomstenjaar dat het aanslagjaar bepaalt.

Conform artikel 354 van het WIB, wordt de termijn van één jaar op 3 jaar gebracht « Bij niet-aangifte, bij laattijdige overlegging van aangifte, of wanneer de verschuldigde belasting hoger is dan de belasting met betrekking tot de belastbare inkomsten en de andere gegevens vermeld in de daartoe bestemde rubrieken van een aangifteformulier dat voldoet aan de vorm- en termijnvereisten, gesteld bij de artikelen 307 tot 311 (…) ».

In dit geval had een arts zijn fiscale aangifte teruggestuurd binnen de wettelijke termijnen voor het aanslagjaar 2004 (inkomsten 2003). Bovenop de winsten uit zijn beroepsactiviteit, had de belastingplichtige een meerwaarde van stopzetting aangegeven die aan een afzonderlijke aanslagvoet belast wordt.

Na een fiscale controle werd een akkoord gesloten met de administratie betreffende de aftrek van bepaalde beroepskosten die volgens de administratie overgewaardeerd waren.

Op 9 april 2004 werd een eerste bijdrage aangerekend. De administratie vergat echter om de meerwaarde van stopzetting te belasten.

Daarom werd op 15 september 2005 een supplementaire bijdrage aangerekend teneinde de meerwaarde te belasten.

De belastingplichtige betwiste deze belasting en diende een klacht in waarin hij met name de verjaring inriep van de bevoegdheid om regelmatig aangegeven inkomsten te belasten na het verlopen van de gewone belastingtermijn van 18 maanden zoals voorzien in artikel 359 van het WIB.

Deze klacht werd door de administratie verworpen en de rechtbank van eerste aanleg stelde de administratie in het gelijk.

Het Hof van Beroep zal de beslissing van de rechter in eerste aanleg bevestigen. “Wanneer, wat ook haar belang is, de verschuldigde belasting hoger is dan deze die overeenstemt met de belastbare inkomsten en andere gegevens die vermeld in de daartoe bestemde rubrieken van een aangifteformulier dat voldoet aan de vorm- en termijnvereisten, is het de administratie toegelaten om tijdens de hiervoor vermelde buitengewone belastingtermijn te belasten, niet enkel het belastingsupplement, met andere woorden de belasting die hoger is dan deze die overeenstemt van de inkomsten en andere gegevens vermeld in de aangifte, maar de totale belasting die door de belastingplichtige verschuldigd is”.

Het betreft inderdaad de positie van het Hof van Cassatie.

Deze rechtspraak is zeer betwistbaar.

Ze leidt er effectief toe dat van de uitzondering een regel gemaakt wordt gezien de administratie zich het recht toegekend ziet om de totale belasting binnen de termijn van 3 jaar vast te stellen telkens als zij van mening is dat ze zelfs een onvrijwillige of kleine vergissing die de aangifte van de belastingplichtige beïnvloedt, moet rechtzetten.

Daarentegen moet de bepaling van artikel 354 aan de fiscale administratie toelaten om een bijdrage aan te rekenen wanneer de belastingplichtige geen correcte aangifte heeft ingediend waardoor de fiscale administratie het geheel van zijn inkomsten niet kan belasten. Het doel is om het de fiscale administratie mogelijk te maken de normale belastingstermijnen te overschrijden, wanneer de belasting niet is kunnen aangerekend worden op alle inkomsten van de belastingplichtige door een fout van zijnetwege.

Deze bepaling heeft enkel als doel om het de fiscale administratie mogelijk te maken om haar fouten recht te zetten, zoals in dit geval, wanneer de belastingplichtige geldig en correct zijn inkomsten en beroepskosten heeft aangegeven.

La Cour d’appel de Mons a rendu le 27 juin 2014 un arrêt en matière d’application de l’article 354, alinéa 1er du CIR.

Cette disposition constitue une exception à l’article 353 du CIR (qui renvoie à l’article 359 du même code) selon lequel l’impôt peut être établi par l’administration fiscale jusqu'au 30 juin de l'année suivant celle dont le millésime désigne l'exercice d'imposition.

Conformément à l’article 354 du CIR, ce délai d’un an est porté à 3 ans « en cas d'absence de déclaration, de remise tardive de celle-ci, ou lorsque l'impôt dû est supérieur à celui qui se rapporte aux revenus imposables et aux autres éléments mentionnés sous les rubriques à ce destinées d'une formule de déclaration répondant aux conditions de forme et de délais prévues aux articles 307 à 311(…) ».

En l’espèce, un médecin avait renvoyé sa déclaration fiscale dans les délais légaux pour l’exercice d’imposition 2004 (revenus 2003). Outre les profits de son activité professionnelle, le contribuable avait déclaré une plus-value de cessation imposable à un taux distinct.

Suite à un contrôle fiscal, un accord avait été passé avec l’administration concernant la déduction de certains frais professionnels que l’administration estimait surévalués.

Une première cotisation fût enrôlée le 9 avril 2004. L’administration oublia cependant d’imposer la plus-value de cessation.

Une cotisation supplémentaire fut donc enrôlée le 15 septembre 2005 afin d’imposer cette plus-value.

Le contribuable contesta cette imposition et introduisit une réclamation dans laquelle il invoquait, notamment, la déchéance du pouvoir d’imposer des revenus régulièrement déclarés après l’expiration du délai ordinaire d’imposition de 18 mois prévu à l’article 359 du CIR.

Cette réclamation fut rejetée par l’administration et le tribunal de première instance donna droit à l’administration.

La Cour d’appel va confirmer la décision du juge de première instance. « Lorsque, quelle que soit son importance, l’impôt dû est supérieur à celui qui se rapporte aux revenus imposables et aux autres éléments mentionnés sous les rubriques à ce destinées d’une formule de déclaration régulière quant à la forme et au délai, l’administration est autorisée à imposer, dans le délai extraordinaire d’imposition susvisé, non seulement le supplément d’impôt, c’est à dire l’impôt qui est supérieur à celui qui se rapporte aux revenus et aux autres éléments mentionnés dans la déclaration, mais la totalité de l’impôt dû par le contribuable ».

Il s’agit en effet de la position de la Cour de cassation.

Cette jurisprudence est très critiquable.

Elle conduit, en effet, à faire de l’exception la règle puisque l’administration se voit reconnaître le droit d’établir la totalité de l’impôt dans le délai de 3 ans chaque fois qu’elle estime devoir rectifier même une erreur involontaire ou minime affectant la déclaration du contribuable.

Par ailleurs, la disposition de l’article 354 doit permettre à l’administration fiscale d’enrôler une cotisation lorsque le contribuable n’a pas rentré de déclaration correcte permettant à l’administration fiscale de taxer l’ensemble des revenus de celui-ci. Le but est de permettre l’administration fiscale de dépasser les délais normaux d’imposition, lorsque l’impôt n’a pu être enrôlé sur la totalité des revenus du contribuable en raison d’une erreur imputable à celui-ci.

Cette disposition n’a pas pour objet de permettre à l’administration fiscale de rattraper ses erreurs, comme en l'espèce, lorsque le contribuable a valablement et correctement déclaré ses revenus et frais professionnels.

Pauline MAUFORT