Un arrêt récent de la Cour d’appel de Mons rappelle avec à propos les principes qui sous-tendent l’application de l’article 90, 1°, du CIR (et aujourd’hui de l'article 90, 9°) en matière de plus-values sur actions.

On se souviendra que les plus-values sur actions réalisées dans le cadre de la gestion normale du patrimoine privé sont exonérées à l’impôt des personnes physiques (footnote: Nous n'abordons pas ici la nouvelle taxe sur la spéculation évoquée dans notre numéro précédent).

Une personne qui travaillait en qualité de pharmacienne biologiste dans une sprl était imposée par l’administration au titre de revenus divers sur une plus-value sur actions.

L’administration taxait en revenus divers la différence entre le prix de vente des parts de la pharmacienne et le montant de la souscription en application de l’article 90, 1°, du CIR.

Un accroissement de 50 % était appliqué, l’administration estimant que la volonté d’éluder l’impôt était démontrée.

Après avoir rappelé que c’est à l’administration qu’incombe la charge de prouver que l’opération n’entre pas dans le cadre de la gestion normale du patrimoine privé parce qu’elle a été réalisée avec une intention spéculative, la Cour d’appel de Mons rappelle les principes fondamentaux en matière de gestion normale d’un patrimoine privé.

En premier lieu, la Cour rappelle que les travaux préparatoires du Code des impôts sur les revenus exposent que la gestion du patrimoine privé se distingue de l’exercice d’une occupation lucrative ou de la spéculation tant par nature des biens, immeubles, valeurs de portefeuilles, objets mobiliers, que par la nature des actes à accomplir: ce sont les actes qu’un bon père de famille accomplit non seulement pour la gestion courante mais aussi pour la mise à fruit, la réalisation et le remploi d'éléments de patrimoine, c’est-à-dire acquis par succession, donation ou épargne personnelle, ou encore en remploi de biens aliénés.

La Cour rappelle que pour qu’il y ait spéculation, il faut un achat intentionnel en vue de revendre avec bénéfice dans un délai plus ou moins long.

En l’occurrence, la Cour constate que la pharmacienne a acquis les parts de la société grâce à une épargne personnelle et que l’importance des fonds qu’elle a affectés par rapport à son patrimoine total n’est pas de nature à démontrer une prise de risque dans son chef.

La Cour relève par ailleurs que cet investissement intervenait dans le cadre de son activité professionnelle qu’elle souhaitait préserver. Par rapport à cet élément, la Cour souligne que cette circonstance n’empêche pas la gestion normale d’un bon père de famille, constatant qu’en l’espèce, les parts acquises sont entrées dans le patrimoine privé de la pharmacienne.

Enfin, la Cour constate qu’un délai de cinq ans s’étant écoulé entre l’acquisition des parts en 2002 et la revente en 2007, ce délai substantiel concourt à infirmer l’intention de spéculation dans le chef de la pharmacienne.

Pour l’ensemble de ces motifs, la Cour ordonne le dégrèvement des cotisations et fait droit à la demande de la pharmacienne.

Cette jurisprudence rappelle les principes fondateurs de l’article 90, 1° (et de l’article 90, 9°, qui fait aussi référence à la gestion normale du patrimoine privé) et montre notamment que c’est une appréciation au cas par cas qui doit être réalisée pour vérifier la mesure dans laquelle un acte s’inclut dans la gestion « normale » du patrimoine privé.

Il convient en effet de tenir compte du patrimoine de la personne et de sa situation particulière.

Au regard des circonstances de l’espèce, la Cour a valablement pu considérer que les actes d’acquisition et de revente ne sortaient pas de la gestion normale du patrimoine privé de la pharmacienne.

Een recent arrest van het Hof van beroep van Bergen brengt goed de principes in herinnering die aan de grondslag liggen van de toepassing van artikel 90, 1°, van het WIB (en vandaag artikel 90, 9°) inzake de meerwaarde op aandelen.

Men herinnert zich dat de meerwaarde die gerealiseerd wordt op aandelen in het kader van een normaal beheer van het privévermogen vrijgesteld zijn van personenbelasting (voetnoot: We hebben het hier niet over de nieuwe belasting op speculatie die we in onze vorige editie hebben uiteengezet).

Iemand die in een bvba werkte als apotheker gespecialiseerd in klinische analyse werd door de administratie op een meerwaarde op aandelen als diverse inkomsten belast.

De administratie belaste het verschil tussen de verkoopprijs van de aandelen van de apotheker en het bedrag van onderschrijving als diverse inkomsten, dit in toepassing van artikel 90, 1°, van het WIB.

Er werd een verhoging van 50% toegepast, omdat de administratie meende dat de wil om belasting te ontduiken, werd aangetoond.

Nadat het Hof eraan herinnerde dat het aan de administratie toekomt om aan te tonen dat verrichting niet valt binnen de grenzen van het normale beheer van het privévermogen, omdat ze met een speculatieve intentie werd uitgevoerd, herinnert het Hof van beroep van Bergen aan de fundamentele principes inzake het normaal beheer van een privévermogen.

In eerste instantie herinnert het Hof eraan dat de voorbereidende werken van het Wetboek van inkomstenbelastingen aantonen dat het beheer van het privévermogen verschilt van de uitoefening van een lucratieve bezigheid of van speculatie en dit zowel qua aard van de goederen, gebouwen, portefeuillewaarden, roerende goederen, als qua aard van de te stellen handelingen: dit zijn de handelingen die een goede huisvader stelt, niet alleen voor het normale beheer, maar ook voor de resultaten, de verwezenlijking en het hergebruik van vermogensonderdelen, met andere woorden deze verkregen via erfenis, schenking of eigen spaargeld, of nog het hergebruik van vervreemde goederen.

Het Hof herinnert eraan dat er, opdat er sprake zou zijn van speculatie, een intentionele aankoop moet zijn met het oog op een doorverkoop met winst binnen een langere of minder lange termijn.

In dit geval stelt het Hof vast dat de apotheker de aandelen van de vennootschap met haar eigen spaargeld heeft aangekocht en dat de omvang van de fondsen die zij daartoe bestemd heeft in vergelijking met haar volledig vermogen niet van die aard is dat het aantoont dat zij een risico heeft genomen.

Het Hof zegt overigens dat deze investering werd uitgevoerd in het kader van haar beroepsactiviteit die zij wenste te vrijwaren. Met betrekking tot dit gegeven onderstreept het Hof dat deze omstandigheid een normaal beheer als goede huisvader niet verhindert, in dit geval vaststellend dat de verworven aandelen in het privévermogen van de apotheker werden opgenomen.

Ten slotte stelt het Hof dat, aangezien er een termijn van 5 jaar is verlopen tussen de aankoop van de aandelen in 2002 en de doorverkoop in 2007, deze substantiële termijn bijdraagt tot de ontkrachting van de intentie tot speculatie in hoofde van de apotheker.

Voor al deze motieven heeft het Hof een vermindering van de bijdragen opgelegd en willigt zij het verzoek van de apotheker in.

Deze rechtspraak brengt de fundamentele principes van artikel 90, 1° (en van artikel 90, 9°, dat ook refereert naar het normale beheer van het privévermogen) in herinnering en toont meer bepaald aan dat men geval per geval moet beoordelen om na te gaan in welke mate een handeling onder het « normale » beheer van het privévermogen valt.

Er moet effectief rekening worden gehouden met het vermogen van de persoon en haar specifieke situatie.

Wat de omstandigheden in dit geval betreft, heeft het Hof geldig kunnen vaststellen dat de handelingen van aankoop en doorverkoop niet buiten het normale beheer van het privévermogen van de apotheker vielen.