La Belgique et les Etats-Unis ont signé le mercredi 23 avril un accord pour le respect des obligations fiscales internationales et la mise en œuvre de la loi FATCA.

Le Foreign Account Tax Compliance Act est une législation d’origine américaine visant à lutter contre la fraude et l’évasion fiscale par les citoyens américains qui détiennent des comptes dans des institutions financières étrangères (banques, fonds d’investissements, compagnies d’assurances).

FATCA vise à imposer à ces institutions financières l’obligation de fournir au Trésor américain des informations relatives à leurs clients ressortissant des Etats-Unis (identité, soldes des comptes, revenus financiers, …).

De nombreux Etats européens, dont la Belgique, ont pris part au projet et négocié des accords intergouvernementaux avec les États-Unis afin de rendre applicable la loi FATCA dans leur ordre législatif national.

Par la conclusion de tels accords, les Etats signataires visent à améliorer le respect des règles fiscales internationales à travers une assistance mutuelle en matière fiscale basée sur un échange automatique d’informations.

L’accord signé par la Belgique et les Etats-Unis précise les informations qui devront être collectées et échangées ainsi que les modalités de mise en œuvre de cet échange.

Les organismes financiers belges auront donc sous peu l’obligation de renseigner à l’administration fiscale belge les comptes qu’ils détiennent au nom de leurs clients américains. Ces informations seront transmises annuellement au gouvernement des Etats-Unis.

Cette nouvelle législation s’inscrit dans une tendance visant à améliorer la transparence et la coopération entre Etats en matière fiscale. On constate cette tendance tant au niveau mondial qu’au niveau de l’Union européenne, et ce au détriment du secret bancaire et du droit à la vie privée.

On peut, à cet égard, citer la directive sur la coopération administrative en matière fiscale (DAC) du 15 février 2011 qui fixe de nouvelles règles en matière de coopération entre les pays de l’Union européenne en vue d’échanger les informations utiles à l’administration pour établir les impôts prescrits par les législations nationales des Etats membres. Cette directive contient notamment une clause dite « de la nation la plus favorisée » qui permet aux Etats ayant ratifié cette directive d’obtenir de la Belgique qu’elle leur accorde les mêmes avantages en matière d’échange automatique d’informations que ceux stipulés dans l’accord conclu avec les Etats-Unis.

L’accord FATCA est donc loin de ne concerner que les seuls citoyens américains et on peut s’attendre à ce que de nombreux Etats européens invoquent cette clause.

Voila qui marque une étape supplémentaire dans la levée progressive (mais néanmoins rapide) du secret bancaire. En l’occurrence, le fisc américain disposera d’informations beaucoup plus précises sur les comptes belges des américains que le fisc belge lui-même. Pour rappel, celui-ci n’a en effet accès aux relevés des comptes que sur demande expresse et seulement s’il dispose d’indices de fraude. Aucune communication automatique n’est prévue au niveau interne belge.

Pauline MAUFORT

België en de Verenigde Staten hebben op woensdag 23 april een akkoord ondertekend betreffende het respecteren van de internationale fiscale verplichtingen en het invoeren van de FATCA-wet.

De Foreign Account Tax Compliance Act is een van oorsprong Amerikaanse wet met als doel het bestrijden van fraude en het ontgaan van belastingen door Amerikaanse staatsburgers die rekeningen hebben bij buitenlandse financiële instellingen (banken, investeringsfondsen, verzekeringsmaatschappijen).

FATCA heeft als doel deze financiële instellingen te verplichten om informatie over hun klanten die onderdaan zijn van de Verenigde Staten, aan de Amerikaanse schatkist over te maken (identiteit, banksaldo, financiële inkomsten, …).

Vele Europese staten, waaronder België, hebben aan het project deelgenomen en hebben intergouvernementele akkoorden met de Verenigde Staten onderhandeld teneinde de FATCA-wet toe te passen in hun nationale wetgeving.

Met het afsluiten van dergelijke akkoorden hebben de aangesloten staten de bedoeling het respecteren van de internationale fiscale regels te verbeteren via een gezamenlijke bijstand in fiscale zaken gebaseerd op een automatische gegevensuitwisseling.

Het akkoord dat werd ondertekend door België en de Verenigde Staten geeft duidelijk de gegevens aan die verzameld en uitgewisseld zullen moeten worden, alsook de modaliteiten voor de uitvoering van deze uitwisseling.

De Belgische financiële organismen zullen dus binnenkort de verplichting hebben om de Belgische fiscale administratie te informeren over de rekeningen die zij in naam van hun Amerikaanse klanten houden. Deze gegevens zullen jaarlijks aan de regering van de Verenigde Staten overgemaakt worden.

Deze nieuwe wetgeving moet gezien worden in het kader van een verbetering van de transparantie en de samenwerking op fiscaal vlak tussen de staten. We zien deze tendens zowel op wereldvlak als op het niveau van de Europese Unie, en dit ten nadele van het bankgeheim en het recht op privacy.

We kunnen in dit verband de richtlijn over de administratieve samenwerking in fiscale zaken (DAC) van 15 februari 2011 citeren, die nieuwe regels inzake de samenwerking tussen de landen van de Europese Unie vastlegt, teneinde de gegevens uit te wisselen die nuttig zijn voor de administratie om de belastingen te bepalen die gevestigd worden door de nationale wetgevingen van de lidstaten. Deze richtlijn bevat meer bepaald een clausule zogenaamd « van de meest bevoordeelde staat » die de staten die deze richtlijn bekrachtigd hebben, toelaat om van België te bekomen dat ze hen dezelfde voordelen inzake automatische gegevensuitwisseling toekennen als deze die werden vastgelegd in het akkoord dat met de Verenigde Staten werd afgesloten.

Het FATCA-akkoord betreft dus verre van alleen maar de Amerikaanse staatsburgers en we kunnen er ons dus aan verwachten dat vele Europese landen deze clausule zullen inroepen.

Dit is dus een nieuwe stap in de progressieve (maar niettemin snelle) opheffing van het bankgeheim. De Amerikaanse fiscus zal hier over veel preciezere gegevens over de Belgische rekeningen van de Amerikanen beschikken dan de Belgische fiscus zelf. Deze heeft immers enkel maar toegang tot de bankgegevens wanneer dit expliciet aangevraagd wordt en enkel als ze over aanwijzingen van fraude beschikt. In België is er geen enkele automatische communicatie op intern niveau voorzien.