Dans l’objectif de lutter plus efficacement contre les constructions juridiques, le gouvernement a renforcé le système légal en vigueur par l’adoption de la loi-programme du 25 décembre 2017.

Bien que le régime légal en vigueur permettait déjà la taxation par transparence en faisant abstraction de l’existence de la construction juridique, il est apparu, dans la pratique, que la législation était relativement simple à contourner par l’interposition de structures intermédiaires entre le contribuable et la construction juridique.

Afin de remédier à cette lacune, la loi prévoit désormais une taxation consolidée des « constructions en chaîne » et ce, quelle que soit la longueur de la chaîne. Elle ne vise cependant que les structures « par paliers », c’est-à-dire les situations dans lesquelles une construction juridique est placée au-dessus ou en dessous d’une autre et transfère elle-même ses éléments d’actifs à l’autre construction. Elle ne vise donc pas le cas des « entités interposées » qui permettent de rompre la relation entre le contribuable et la construction juridique.

La disposition anti-abus spécifique aux constructions juridiques a également été adaptée afin de viser directement les opérations réalisées par une construction juridique elle-même de sorte que l’administration fiscale ait la possibilité d’ignorer les actes juridiques posés par une construction juridique en cas d’abus fiscal.

Par ailleurs, l’intégration d’une construction juridique dans un contrat n’entravera plus l’application de la taxe Caïman.

La loi ne précise cependant pas si elle ne vise que les contrats conclus après son entrée en vigueur ou si elle vise également les opérations réalisées avant son entrée en vigueur mais qui ont toujours des effets juridiques au jour de son entrée en vigueur.

En outre, contrairement à l’objectif annoncé initialement par le ministre des Finances qui visait à lutter contre les planifications mises en place par l’usage de contrats d’assurance dans le but d’échapper à la taxe Caïman, le texte de loi semble lui viser tous les contrats qui « contiennent » une construction juridique, sans préciser que la taxe ne vise que les situations abusives.

Il est à craindre que ces questions donneront probablement lieu à des litiges concernant l’interprétation du texte de loi.

Enfin, la réforme de la taxe de transparence prévoit désormais de ne plus imposer par transparence (selon leur nature originaire) les revenus distribués par une construction juridique aux tiers bénéficiaires, mais de considérer ces distributions comme un « dividende » de sorte que les revenus distribués par une construction juridique seront désormais imposés à un taux uniforme de 30%.

Met de goedkeuring van de programmawet van 25 december 2017 heeft de regering het wettelijk systeem dat van kracht is, verstevigd om op die manier efficiënter tegen de juridische constructies te strijden.

Ook al kan er door het geldende wettelijk stelsel een doorkijktaks geheven worden door abstractie te maken van het bestaan van de juridische constructie, toch is in de praktijk gebleken dat de wetgeving relatief eenvoudig te omzeilen was door het tussenvoegen van intermediaire structuren tussen de belastingplichtige en de juridische constructie.

Om deze lacune te verhelpen, voorziet de wet voortaan een geconsolideerde belasting van "kettingconstructies" en dit ongeacht de lengte van de ketting. Ze beoogt echter enkel de "getrapte" structuren, namelijk de situaties waarin een juridische constructie boven of onder een andere geplaatst is en zelf haar activa aan de andere constructie overdraagt. Ze beoogt dus niet de "tussengevoegde entiteiten" die de relatie tussen de belastingplichtige en de juridische constructie kunnen verbreken.

Ook de specifieke antimisbruikbepaling voor juridische constructies werd goedgekeurd teneinde rechtstreeks de handelingen die een juridische constructie zelf heeft gesteld te viseren zodat de fiscale administratie de mogelijkheid heeft om geen rekening te houden met de rechtshandelingen van een juridische constructie in geval van fiscaal misbruik.

Daarentegen zal de integratie van een juridische constructie in een contract de toepassing van de Kaaimantaks niet meer hinderen.

De wet zegt echter niet of ze enkel maar de contracten viseert die afgesloten werden na haar inwerkingtreding of als ze ook de handelingen viseert die gesteld werden voor haar inwerkingtreding, maar die nog steeds rechtsgevolgen hebben op de dag van haar inwerkingtreding.

Bovendien, in tegenstelling tot het doel dat eerst werd aangekondigd door de Minister van financiën die de strategieën wilde bestrijden die ingevoerd werden door het gebruik van verzekeringscontracten met de bedoeling aan de Kaaimantaks te ontsnappen, lijkt de tekst zelf alle contracten te viseren die een juridische constructie "inhouden", zonder te preciseren dat de belasting enkel de abusieve toestanden viseert.

We moeten ervoor vrezen dat deze vragen waarschijnlijk aanleiding gaan geven tot geschillen betreffende de interpretatie van de wettekst.

Ten slotte voorziet de hervorming van de doorkijktaks voortaan om op de inkomsten die door een juridische constructie uitgekeerd worden aan derden begunstigden geen doorkijktaks meer te heffen (volgens hun oorspronkelijke aard), maar om deze uitkeringen te beschouwen als een "dividend" zodat de inkomsten die uitgekeerd worden door een juridische constructie voortaan belastbaar zullen zijn aan een uniform tarief van 30%.