Depuis quelques années, les différentes communes de l’agglomération bruxelloise ont introduit dans leur législation locale une taxe spécifique, due par les propriétaires d’immeubles de bureaux, qu’ils soient ou non mis en location.

Cette taxe est fixée en fonction du nombre de m2 de bureaux ; son montant varie selon les communes concernées, mais de manière générale, elle représente une charge assez substantielle pour les propriétaires d’immeubles de bureaux, qu’il est de surcroît souvent difficile d’ajouter aux charges des locataires, lorsque ceux-ci ont un bail en cours depuis la période qui a précédé l’introduction de ces différentes taxes.

Chaque commune peut définir cette taxe comme elle l’entend, et elle doit la prévoir dans un règlement-taxe communal qui lui est propre.

On constate cependant que dans la plupart des cas, ces taxes ont uniquement un motif budgétaire, et ne sont pas spécifiquement justifiées par des nécessités d’intérêt général, comme des charges supplémentaires que les finances communales pourraient avoir à supporter en raison de la présence des immeubles de bureaux sur le territoire.

Pourtant, une telle motivation budgétaire, si elle est unique, n’est pas suffisante, ainsi que l’a déjà décidé le Conseil d’Etat à plusieurs reprises.

Selon celui-ci, la commune doit être en mesure de justifier la motivation qui préside à l’établissement de ce type de taxe, c’est-à-dire la raison pour laquelle la Commune choisit de taxer spécifiquement les contribuables propriétaires d’immeubles de bureaux, en les différenciant des autres contribuables établis dans la même Commune.

L’ajout d’une taxe complémentaire à charge d’une catégorie définie de contribuables constitue en effet une discrimination fiscale, laquelle, pour être constitutionnellement admissible, nécessite d’être justifiée par des critères objectifs et vérifiables.

Ces critères objectifs et vérifiables doivent dès lors se retrouver dans la motivation de la taxation, à savoir le dossier administratif qui a permis au Collège des Bourgmestre et Echevins communal de se prononcer sur l’adoption de la taxe.

Dans bien des cas cependant, ce dossier administratif est tout simplement vide de quelque donnée que ce soit relative à la justification économique de la taxe, et donc à la justification de la différenciation établie par la Commune entre deux catégories de contribuables propriétaires d’immeubles sur son sol … ainsi, il n’est la plupart du temps versé au dossier administratif aucun rapport de dépenses, aucune expertise, aucune mention d’affectation de tels deniers publics à des dépenses qui s’avéreraient spécifiques aux immeubles de bureaux (et non à d’autre types d’immeubles, tels que les immeubles d’habitation).

Le Tribunal de première instance de Bruxelles a déjà eu à se prononcer à plusieurs reprises, depuis 2012, sur ces différentes taxes bruxelloises.

Si la jurisprudence belge, de manière générale, est diverse, il semble néanmoins que la jurisprudence du Tribunal de première instance francophone de Bruxelles ait tendance à s’établir en faveur des contribuables, en rejetant pour cause d’arbitraire les taxations sur les immeubles de bureaux établies en vertu d’un règlement communal qui ne satisfait pas aux exigences de motivation reprises ci-dessus.

Un certain nombre de dossiers sont actuellement pendants devant le Tribunal de première instance de Bruxelles, qui devraient connaître bientôt un dénouement ; espérons que ces nouvelles décisions de jurisprudence, qui devraient intervenir dans les prochains mois, seront aussi favorables que les précédentes.

Sinds enkele jaren hebben verschillende gemeenten van de Brusselse agglomeratie in hun lokale wetgeving een bijzondere belasting ingevoerd die verschuldigd is door eigenaars van kantoorgebouwen, al dan niet verhuurd.

Deze belasting wordt geheven in functie van het aantal m² kantoorruimte ; het bedrag van die belasting varieert naargelang de betrokken gemeenten, maar houdt over het algemeen wel een aanzienlijke last in voor de eigenaars van kantoorgebouwen, die bovendien moeilijk kan toegevoegd worden aan de lasten van de huurders, wanneer deze een huurovereenkomst hebben die al liep van voor de invoering van deze verschillende belastingen.

Elke gemeente kan deze belasting naar eigen believen definiëren en moet deze voorzien in een gemeentelijke belastingverordening die haar eigen is.

We stellen echter vast dat deze belastingen in de meeste gevallen enkel een budgettaire reden hebben en niet specifiek gerechtvaardigd worden door behoeften van algemeen nut, zoals bijkomende lasten voor de gemeentefinanciën omwille van de aanwezigheid van kantoorgebouwen op hun grondgebied.

Nochtans is dergelijke budgettaire motivering, als dat de enige is, niet voldoende, zoals reeds meerdere keren door de Raad van State werd beslist.

Volgens de Raad van State moet de gemeente de motivering die aan de vaststelling van dat soort belasting voorafgaat kunnen rechtvaardigen, met andere woorden de reden waarvoor de Gemeente kiest om specifiek de belastingplichtigen eigenaars van kantoorgebouwen wilt belasten door hen te onderscheiden van de andere belastingplichtigen van dezelfde Gemeente.

De toevoeging van een aanvullende belasting ten laste van een duidelijke categorie belastingplichtigen zorgt inderdaad voor een fiscale discriminatie die, om grondwettelijk gezien aanvaardbaar te zijn, moet gerechtvaardigd worden door objectieve en controleerbare criteria.

Deze objectieve en controleerbare criteria moeten dus terug te vinden zijn in de motivering van de belasting, namelijk in het administratief dossier die het College van Burgemeester en Schepenen toegelaten heeft zich uit te spreken over de goedkeuring van de belasting.

In vele gevallen bevat dat administratief dossier echter geen enkel element of gegeven met betrekking tot de economische rechtvaardiging van de belasting en dus tot de rechtvaardiging van het onderscheid dat gemaakt wordt door de Gemeente tussen twee categorieën van belastingplichtigen eigenaars van gebouwen op hun grond….zo is er meestal in het administratief dossier geen enkel verslag opgenomen van uitgaven, geen enkele expertise, geen enkele vermelding van bestemming van die overheidsmiddelen voor uitgaven die specifiek betrekking zouden hebben op kantoorgebouwen (en niet op andere soorten gebouwen, zoals de gebouwen voor huisvesting).

De Rechtbank van eerste aanleg van Brussel heeft zich sinds 2012 reeds meerdere keren moeten uitspreken over deze verschillende Brusselse belastingen.

Als de Belgische rechtspraak algemeen al divers lijkt, dan lijkt het echter dat de rechtspraak van de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg van Brussel ertoe neigt deze te vestigen in het voordeel van de belastingplichtigen door de belastingen op kantoorgebouwen die gevestigd zijn krachtens een gemeentereglement dat niet tegemoet komt aan de motiveringseisen die hierboven vermeld worden, te verwerpen wegens willekeur.

Er zijn momenteel een aantal dossiers hangende voor de Rechtbank van eerste aanleg van Brussel die binnenkort hun uitkomst zouden moeten kennen; laat ons hopen dat deze nieuwe rechtspraak, die in de volgende maanden zouden moeten genomen worden, even gunstig zal zijn als de vorige.