On rencontre très souvent dans la pratique le cas de sociétés qui paient le loyer, la connexion internet, la voiture ou encore les frais de chauffage et d’électricité du logement privé de leurs dirigeants.

En principe, ces frais représentent une dépense déductible dans le chef de la société et une rémunération imposable, comme avantage en nature, dans le chef du gérant.

Afin de faciliter les calculs, le législateur a prévu une liste exhaustive des avantages de toute nature qui font l’objet d’une évaluation forfaitaire. Cette évaluation doit être appliquée quelques soient les couts réels supportés par la société qui les octroient.

Un tel forfait est notamment prévu pour la prise en charge par une société des frais de chauffage et d’électricité de son dirigeant.

Cette solution est généralement avantageuse pour les deux parties : la société diminue ainsi sa base imposable et le gérant se voit, généralement, imposer sur base d’un forfait plus avantageux que si une somme équivalente aux frais déboursés lui était versée à titre de rémunération « classique ».

Le tribunal de première instance de Namur vient toutefois de remettre en cause cet équilibre.

Dans le cas soumis au tribunal, une société s’était acquittée du paiement des factures d’énergie relatives à l’habitation privée de sa gérante.

Bien que cet avantage en nature ait été repris sur les fiches et relevés de rémunération requis par le Code des impôts sur les revenus (article 57), l’administration en avait refusé le droit à déduction dans le chef de la société.

Selon elle, rien ne permettait de considérer que les montants payés par la société en lieu et place de sa gérante rémunéraient des prestations effectives réalisées par celle-ci dans le cadre de l’activité de la société.

L’administration en déduit que les conditions de déduction des frais professionnels prescrites par l’article 49 du CIR ne sont, en l’espèce, pas rencontrées.

Le tribunal a suivi l’analyse de l’administration.

Selon lui, pour que les frais engagés par une société en vue d’allouer ou d’attribuer un avantage de toute nature à ses dirigeants soient déductibles, il faut que ceux-ci soient accordés en rémunération de l’exercice d’une activité en son sein, condition manquante en l’espèce.

Le tribunal suit le même raisonnement s’agissant de la déduction de frais d’architecte liés à la construction d’une bibliothèque dans l’habitation privée de la gérante.

Cette décision est très surprenante.

Comme annoncé, les avantages de toute nature sont taxables dans le chef du bénéficiaire dès lors que celui-ci y exerce une activité (salarié, dirigeant, …).

On aperçoit, au demeurant, mal pour quelle autre raison que la rémunération des prestations effectuées par sa gérante, la société aurait pris en charge ces frais.

A notre connaissance, cette jurisprudence reste isolée. Cependant, on peut craindre que celle-ci soit invoquée à l’avenir par l’administration afin de rejeter des frais similaires dont les contribuables pourraient postuler la déduction.

Afin d’éviter de tels écueils, on ne peut que conseiller aux contribuables d’être précis dans la description de la rémunération attribuée au gérant. Il pourrait ainsi être adéquatement prévu que le gérant est rémunéré pour partie en espèce et pour partie en avantage en nature.

In de praktijk komen we vaak de situatie tegen waarin bedrijven de huur, de internetverbinding, de wagen of nog de verwarmings- en electriciteitskosten van de privéwoning van hun bestuurders betalen.

In principe gaat het hier om een aftrekbare uitgave in hoofde van het bedrijf en een belastbare vergoeding, als voordeel in natura, in hoofde van de zaakvoerder.

Teneinde de berekeningen te vergemakkelijken, heeft de wetgever een volledige lijst opgesteld van voordelen alle aard die het voorwerp uitmaken van een forfaitaire waardering. Deze waardering moet toegepast worden, wat ook de reële kosten zijn die door het bedrijf dat ze heeft toegekend, gedragen worden.

Dergelijk forfait is onder meer voorzien voor het ten laste nemen door een bedrijf van de verwarmings- en electriciteitskosten van haar bestuurder.

Deze oplossing is over het algemeen voordelig voor beide partijen: op die manier verlaagt het bedrijf haar belastbare grondslag en ziet de zaakvoerder zich, over het algemeen, belast worden op basis van een forfait dat voordeliger is dan wanneer hij een bedrag zou ontvangen die gelijk is aan de gemaakte kosten en dat hem wordt terugbetaald op grond van een “klassieke” vergoeding.

De rechtbank van eerste aanleg van Namen zet dit evenwicht echter opnieuw ter discussie.

In het geval dat aan de rechtbank werd voorgelegd, had een bedrijf de energiefacturen voor de privéwoning van haar zaakvoerster betaald.

Hoewel dit voordeel in natura werd vermeld op de fiches en de samenvattende opgaves van vergoeding zoals vereist door het Wetboek van inkomstenbelastingen (artikel 57), had de administratie het recht op aftrek in hoofde van het bedrijf geweigerd.

Volgens de administratie was er niets dat toeliet om te oordelen dat de bedragen die door het bedrijf in plaats van de zaakvoerster betaald werden effectieve prestaties vergoedden die door haar werden geleverd in het kader van de activiteit van het bedrijf.

De administratie leidt daaruit af dat in dit geval niet aan de voorwaarden voor de aftrek van beroepskosten, zoals voorgeschreven in artikel 49 WIB, werd voldaan.

De rechtbank heeft de analyse van de administratie gevolgd.

Opdat de kosten die door een bedrijf worden gedragen met het oog op het toekennen van een voordeel alle aard aan zijn bestuurders, aftrekbaar zouden zijn, moeten deze volgens de rechtbank toegekend worden als vergoeding voor de uitoefening van een activiteit binnen het bedrijf, wat in dit geval niet zo was.

De rechtbank volgt dezelfde redenering voor de aftrekbaarheid van architectenkosten die gemaakt worden in het kader van de bouw van een bibliotheek in de privéwoning van de zaakvoerster.

Dit is een zeer verrassende beslissing.

Zoals gezegd zijn de voordelen alle aard belastbaar in hoofde van de begunstigde op voorwaarde dat deze een activiteit uitoefent (werknemer, bestuurder, …).

Bovendien is het niet duidelijk voor welke andere reden dan de vergoeding van de door haar zaakvoerster uitgevoerde prestaties, het bedrijf deze kosten zou ten laste genomen hebben.

Bij ons weten blijft deze rechtspraak geïsoleerd. Niettemin bestaat het gevaar dat deze in de toekomst door de administratie zal ingeroepen worden om gelijkaardige kosten waarvoor belastingplichtigen de aftrek zouden kunnen vragen, te verwerpen.

Teneinde niet in moeilijkheden te geraken, kunnen we aan de belastingplichtigen aanraden om duidelijk te zijn in de omschrijving van de vergoeding die aan de zaakvoerder wordt toegekend. Zo zou er naar behoren kunnen bepaald worden dat de zaakvoerder deels contant wordt vergoed en deels met een voordeel in natura.