Les partis politiques font preuve d’une rare inventivité, non seulement pour créer et imaginer de nouveaux impôts, mais aussi pour concevoir des méthodes de lutte contre la fraude. Pendant plusieurs années, et jusqu’il y a peu, il existait en Belgique un secrétaire d’Etat chargé de la lutte contre la fraude fiscale. L’utilité de ce gadget était pour le moins discutable. Il existe un SPF Finances, et une administration fiscale pléthorique, dont le nombre d’agents est particulièrement élevé par rapport à la population contrôlée. On voit mal en quoi un politicien, et un cabinet, pourraient accroître en quoi que ce soit l’efficacité de cette administration.

S’il s’agit simplement d’établir les impôts qui sont dus, c’est pour cela que le fisc existe et il n’y a pas de raison d’y ajouter un ministère supplémentaire. S’il s’agit de la lutte judiciaire contre la fraude, sur le plan pénal, ce n’est pas là le problème du pouvoir exécutif, et donc d’un secrétaire d’Etat, mais bien celui de la justice. Des secrétaires d’Etat qui ont exercé cette fonction ont finalement, jusqu’ici, été soit, particulièrement incompétents pour s’en occuper, soit des idéologues prêts à en découdre avec l’argent.

Récemment, un parti politique avait, lui, proposé la création d’une agence autonome chargée de la lutte contre la fraude, rattachée, non pas au SPF Finances, mais au premier ministre. L’idée d’une agence autonome plutôt qu’une administration dépendant d’un ministre peut se discuter et est appliquée, avec des heurs divers dans certains pays. En revanche, maintenir l’administration fiscale dans un ministère, le SPF Finances, et charger de la lutte contre la fraude une administration autonome distincte c’est manifestement créer des conflits de compétences, alors qu’il en existe déjà parfois, entre le Parquet et l’administration, ce qui donne lieu à une procédure spécifique dénommée « una via ».

Enfin, on peut se demander pourquoi il faudrait une agence spéciale ou un ministère spécial pour s’occuper d’un comportement qui est qualifié comme délit. On pourrait alors, avec sans doute plus de justifications, créer un secrétariat d’Etat à la lutte contre le terrorisme, ou contre la drogue … La réalité est que les politiciens, moyennement intéressés par la lutte contre la fraude fiscale, adorent laisser leur nom à un gadget coûteux et inefficace, mais qui permet au moins que l’on parle d’eux.

De politieke partijen geven blijk van een uitzonderlijke inventiviteit, niet alleen om nieuwe belastingen te creëren en in te beelden, maar ook om nieuwe methodes ontwikkelen om fraude te bestrijden. Gedurende vele jaren, en tot voor kort, bestond er in België een Staatssecretaris voor fiscale fraudebestrijding. Het nut van dit gadget was op z’n minst betwistbaar. Er bestond een FOD Financiën en een grote belastingadministratie waarvan het aantal personeelsleden bijzonder hoog was in vergelijking met de gecontroleerde bevolking. We zien niet echt in waarin een politieker, en een kabinet, op enigerlei wijze de efficiëntie van deze administratie zou kunnen uitbreiden.

Als het enkel gaat om het vaststellen van de verschuldigde belastingen, daarvoor bestaat de fiscus en is er geen reden om er nog een extra ministerie aan toe te voegen. Als het gaan om de justitiële strijd tegen de fraude, op strafrechtelijk gebied, dat is niet het probleem van de uitvoerende macht en dus een Staatssecretaris, maar wel het probleem van justitie. Staatssecretarissen die deze functie hebben uitgeoefend, waren tot nu ofwel bijzonder incompetent om zich daarmee bezig te houden ofwel ideologen die bereid waren om het ertegen op te nemen met geld.

Onlangs had een politieke partij de creatie van een autonoom agentschap voorgesteld dat belast is met de strijd tegen de fraude en dat afhangt van de Eerste Minister en niet van de FOD Financiën. Over het idee van eerder een autonoom agentschap dan een administratie dat afhangt van een minister kan gediscuteerd worden en werd in verschillende landen met diverse uren toegepast. Daarentegen betekent het behouden van de belastingadministratie in een ministerie, de FOD Financiën, en belast met de strijd tegen de fraude een aparte autonome administratie, duidelijk het creëren van bevoegdheidsconflicten terwijl er soms reeds van die conflicten bestaan tussen het Parket en de administratie, wat aanleiding geeft tot een specifieke procedure genaamd “una via”.

Tenslotte kunnen we ons de vraag stellen waarom een bijzonder agentschap of een bijzonder ministerie nodig is om zich bezig te houden met een gedrag dat gekwalificeerd wordt als misdrijf. Men zou dus, ongetwijfeld zonder meer rechtvaardigingsgronden, een Staatssecretariaat voor de strijd tegen terrorisme of tegen drugs kunnen creëren…. De realiteit is dat de politiekers, die maar middelmatig geïnteresseerd zijn in de strijd tegen fiscale fraude, zeer graag hun naam geven aan een duur en inefficiënt gadget, maar dat wel van hen doet spreken.